Саипова Камола Давляталиевнанинг
Фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “1917-1990 йилларда Ўзбекистондаги кам сонли халқлар тарихи”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.DSc/Tar64. 
Илмий маслаҳатчи: Муртазаева Раҳбархон Ҳамидовна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Ражабов Қахрамон Кенжаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Бобожонова Дилором Бобожоновна, тарих фанлари доктори, профессор; Аунасова Алима Мусировна, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 1917-1990 йиллар даврий чегарасида Ўзбекистондаги кам сонли халқларнинг ҳаётида кечган ижтимоий, сиёсий, маданий тарихини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
1917-1918 йилларда Туркистон ўлкасида ҳарбий ҳаракатлар, юқумли касалликларнинг тарқалиши, иқтисодий таназзул, очарчилик, аксарият хўжаликларнинг вайрон қилиниши, Европанинг шарқий қисмидан келган татарлар, бошқирдлар, руслар, украинлар, белоруслар, арманлар ва Осиёдан келган форслар, корейслар, хитойликлар, японлар каби халқлар оқимининг кўпайиши демографик вазиятнинг кескинлашувига олиб келганлиги исботланган;
XX аср 20-йиллардаги миллий-ҳудудий чегараланиш ва кейинчалик Ўзбекистон ССРда саноатлаштириш жараёни бошланиши натижасида Белоруссия ССР, Украина ССР ва Кавказорти РСФСР дан республикага стихияли равишдаги миграциялар тез-тез бўлиб турганлиги йирик шаҳарларда асосан европалик кам сонли халқларнинг кўпайишига имкон берганлиги асосланган;
Иккинчи жаҳон уруши йилларида СССРдаги фронт ҳудудларидан европалик ишчилар, аёллар, болалар каби аҳоли қатламларини Ўзбекистонга эвакуация қилиниши ва қорачойлар, чеченлар, болқарлар ва ингушлар, қрим татарларнинг депортация қилиниши баробарида уларни зарурий эҳтиёжларини таъминлаш, ишга жойлаштириш, шунингдек ижтимоий масалаларни ҳал қилиш мақсадида уларни турли вилоятларга тарқатилиши натижасида қишлоқ ҳудудларига кам сонли миллатларнинг кириб бориши байналминал оилаларнинг кўпайишига замин яратганлиги далилланган; 
ХХ аср 50-80 йилларида республикада кечган “илиқлик” даврида депортация қилинган халқларнинг ватанларига қайтишларига рухсат берилиши, “Халқларни бирлаштириш”нинг мақсадга мувофиқ усули миллатларни кўчириш, ҳудудларда қўриқ ерларни ўзлаштириш мақсадида маҳаллий кадрларни у ерларга кўчириш, саноат кадрларини Ўзбекистонга республикалараро кўчириши каби ижтимоий-сиёсий жараёнлар мамлакат маданий-маънавий ҳаётида кам сонли миллатлар иштирокини таъминлашга ҳамда “ривожланган социализм” давридаги мафкуралашган байналмилал сиёсатининг ёйилишига хизмат қилганлиги исботланган; 
совет давлати ҳукмронлигининг охирги йилларида “Тайёр” кадрларнинг республикага кўчирилиши натижасида ёшлар орасида ишсизликнинг кўпайиши, миллатлараро муносабатлардаги муаммоларнинг кескинлашуви республикада миллий ўз-ўзини англаш жараёнида месхети-туркларнинг Қозоғистон, Ставрополье, Краснодар ўлкасига оммавий равишда кўчиб кетиши ва қрим-татарларнинг ўз ватанларига қайтиш жараёнига туртки бўлганганлиги далилланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистондаги кам сонли халқлар тарихига оид ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
ҳарбий ҳаракатлар, юқумли касалликларнинг тарқалиши, иқтисодий таназзул, очарчилик, аксарият хўжаликларнинг вайрон қилиниши Фарғона областидаги қишлоқ аҳолиси деярли 25% га қисқаргани, Европанинг шарқий қисмидан келган татарлар, бошқирдлар, руслар, украинлар, белоруслар, арманлар ва Осиёдан келаётган форслар, корейслар, хитойликлар, японлар каби халқлар оқимининг кўпайиши айниқса, Туркистон Автоном Совет Социалистик Республика деб эълон қилинганидан сўнг ўлкадаги демографик вазиятнинг кескинлашувига олиб келганлигига оид илмий натижалардан Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг режаси асосида Ўзбекистон Миллий университетида нашр этилган “Ўзбекистон тарихи” номли дарсликда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 31 октябрдаги 89-03-3701-сон маълумотномаси). Натижалар ёшларни бағрикенглик, миллий ва умуминсоний қадриятларга ҳурмат руҳида тарбиялашга, шунингдек ҳар қандай ёт ғояларга қарши мафкуравий иммунитетга эга, мустақиллик ғояларига содиқ, Ватан миллий манфаатларини ҳимоя қиладиган маънавий баркамол авлодни шакллантиришга имкон берган;
Иккинчи жаҳон уруши йилларида СССРдаги маълум аҳоли қисмининг Ўзбекистонга эвакуация ва депортация қилиниши оқибатида қишлоқ ҳудудларига кам сонли миллатларнинг кириб бориши натижасида байналминал оилаларнинг кўпайишига замин яратганлиги бўйича олинган илмий натижалар маданий марказлар ва дўстлик жамиятлари томонидан фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2018 йил 21 ноябрдаги 01-09-1927-сон маълумотномаси). Натижалар миллатлараро муносабатлар соҳасидаги давлат сиёсатининг устувор йўналишини амалга оширишнинг янада кучайишига хизмат қилган;
Иккинчи жаҳон уруши йилларида СССРдаги фронт ҳудудларидан европалик ишчилар, аёллар, болалар каби аҳоли қатламларини  Ўзбекистонга эвакуация қилиниши ва қорачойлар, чеченлар, болқарлар ва ингушлар, қрим татарларнинг депортация қилиниши баробарида уларни зарурий эҳтиёжларини таъминлаш, ишга жойлаштириш, шунингдек ижтимоий масалаларни ҳал қилиш мақсадида  уларни турли вилоятларга тарқатилиши натижасида  қишлоқ ҳудудларига кам сонли миллатларнинг кириб бориши натижасида байналминал оилаларнинг кўпайишига замин яратганлигига оид илмий натижалар ИТД-3-004-сонли “Узлуксиз таълим тизимида Ўзбекистон тарихи фанини ўқитишни такомиллаштиришнинг янги ресурслари мажмуасини яратиш ва уни амалиётга тадбиқ этиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 19 декабрдаги 89-03-4373-сон маълумотномаси). Бу совет даврида миллий сиёсатининг ўтказилган ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий жараёнларни бирламчи манбалар асосида чуқурроқ ёритиб беришга имкон яратган;
Совет давлати ҳукмронлигининг охирги ўн йиллигида кечган жараёнлар, хусусан, “қайта қуриш” сиёсати, миллатлараро муносабатлардаги муаммоларнинг кескинлашуви республикада миллий ўз-ўзини англаш жараёнининг кучайишига олиб келганлигига оид материаллари Бухоро давлат музейидаги “Бухоро – қадимий этник ва диний бағрикенглик маркази”, “Уруш йилларида Ўзбекистонга кўчиб келтирилган кам сонли миллатлар тарихи”, “Ўзбек халқининг бағрикенглиги” экспозицияларининг мавзуидаги бўлимини шакллантиришда асосланган илмий натижаларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2021 йил 9 апрелдаги 01-12-1911-сон маълумотномаси). Тақдим этилган илмий натижалар музей экспозицияларини бойитишга хизмат қилган; 
совет давлати ҳукмронлигининг охирги йилларида “Тайёр” кадрларнинг республикага кўчирилиши натижасида ёшлар орасида ишсизликнинг кўпайиши, 1985 йилдан эса меҳнаткаш кадрларнинг Ўзбекистондан ўз ватанига кўчиб кетишлари,  миллатлараро муносабатлардаги муаммоларнинг кескинлашуви республикада миллий ўз-ўзини англаш жараёнида  месхети-туркларнинг Қозоғистон, Ставрополье, Краснодар ўлкасига оммавий равишда кўчиб кетиши ва қрим-татарларнинг ўз ватанларига қайтиш  жараёнига туртки бўлганганлигига оид натижалардан  Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейи фондини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2021 йил 12 апрелдаги 88-сон маълумотномаси). Илмий натижалар қўлланилиши музейни янги мазмундаги экспозициялар билан бойитишга хизмат қилган;
ХХ аср 50-80 йилларида республикада кечган “илиқлик” даврида депортация қилинган халқларнинг ватанларига қайтишларига рухсат берилиши, “Халқларни бирлаштириш”нинг мақсадга мувофиқ усули миллатларни кўчириш, ҳудудларда қўриқ ерларни ўзлаштириш мақсадида маҳаллий кадрларни у ерларга кўчириш; саноат кадрларини Ўзбекистонга республикалараро кўчириши каби ижтимоий-сиёсий жараёнлар мамлакат маданий-маънавий ҳаётида кам сонли миллатлар иштирокини таъминлашга ҳамда “ривожланган социализм” давридаги мафкуралашган байналмилал сиёсатининг ёйилишига хизмат қилганлигига оид олинган илмий натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Dunyo bo’ylab” телеканали давлат унитар корхонаси томонидан фойдаланилди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниянинг 2018 йил 25 майдаги 08-14-278-сон маълумотномаси). Қўлланилган натижалар телетомошабинларга ҳар бир кам сонли миллатлар ноёб моддий ва маънавий маданиятга эга эканлиги, ўзбек халқининг бағрикенглиги туфайли Ўзбекистон ҳудудида турли халқларнинг ноёб бирлиги ва хилма-хиллиги, маънавий муштарак шаклланганлиги илмий асосда ёритишга хизмат қилган.