Sayt test rejimida ishlamoqda

Маматкулов Икром Шавкатовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориладиган майдонлар учун юмшоқ буғдойнинг нонбоплиги юқори бўлган бошланғич манбаларини яратиш”, 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Qx371.
Илмий раҳбар: Бабоев Саидмурод Кимсанбоевич, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Дон ва дукакли экинлар илмий-тадқиқот институти Ғаллаорол илмий тажриба станцияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02.
Расмий оппонентлар: Рашидова Дилбар Каримовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, Зиядуллаев Зохиджон Файзуллаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генитик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади юмшоқ буғдойнинг морфофизиологик белги ва хусусиятларига ирсий ва экологик омилларнинг таъсирини таҳлил қилиш асосида биотик ва абиотик омилларга бардошли, дон сифати ва нонбоплиги юқори бўлган бошланғич манбалар яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор глобал иқлим ўзгариши кузги буғдойнинг онтогенезига  таъсир этиши, жахон коллекция намуналарининг адаптация шароитида баҳордаги  ҳаво харорати ўртача ва намгарчилик кам бўлганда ҳамда ҳаво ҳарорати ўртача кўп йилликдан паст бўлганда униб чиқишдан бошоқлашгача бўлган даври 10-12 кунга кечикиши аниқланган;
жаҳон коллекцияси намуналарини танлаш жараёнида бир вақтнинг ўзида бир неча белгилар бўйича баҳоловчи кластер усулидан фойдаланилган ва 1000 дона дон вазни билан сифат кўрсаткичлари ўртасида ижобий корелляцион боғлиқлик мавжудлиги исботланган; 
рақобот кўчатзорига киритилган намуналарнинг морфохўжалик белгиларининг статистик таҳлиллари ҳамда биотик ва абиотик омилларга бардошлилигини баҳолаш асосида юқори ҳосилли ва ноқулай омилларга бардошли бошланғич ашёлар ажратиб олинган; 
жаҳон коллекциясидаги Seri.1*2/3/Kauz/2/BOW/ /Kauz/4/BAGC/2002 дурагай комбинациядан якка танлаш йўли билан аналитик селекция услуби ёрдамида нонбоплиги юқори бўлган юмшоқ буғдойнинг “Дўстлик-29” нави яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Суғориладиган майдонлар учун юмшоқ буғдойнинг нонбоплиги юқори бўлган бошланғич манбаларини яратиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар асосида:
юмшоқ буғдойнинг нонбоплиги юқори бўлган ҳосилдор ва касалликларга чидамли “Дўстлик-29” нави яратилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 декабрдаги 02/021-4597-сон маълумотномаси). Натижада ушбу навдан 2019 йилда 65,9 ц/га, 2020 йилда 70 ц/га ҳосил олиш имконини берган; 
юмшоқ буғдойнинг “Дўстлик 29” нави Жиззах вилоятининг Ғаллаорол туманидаги “Нодирбек асл олтин узумзори” фермер хўжалигида 12,0 гектар ва Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институтининг Ғаллаорол илмий-тажриба станциясига 5,5 гектар майдонларида жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 декабрдаги 02/021-4597-сон маълумотномаси). Натижада ушбу навнинг юқори ҳосилдорлиги ҳисобига андоза навларга нисбатан 5,6-9,5 ц/га қўшимча ҳосил олинган ва рентабеллигини 29-41 фоизга ошириш имконини берган;
юмшоқ буғдойнинг “Дўстлик-29” нави Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти буғдой коллекцияси генофондига топширилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 декабрдаги 02/021-4597-сон маълумотномаси). Натижада буғдой коллекцияси генофонди республика тупроқ-иқлим шароитига мослашган нонбоплиги юқори бўлган янги нав билан бойитилган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish