Мусаев Улугбек Юлдашевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Стоматологияда дипломдан кейинги таълимда интерактив усулда ўқитишнинг инновацион технологияларини ташкил этиш самарадорлигини ошириш” 14.00.21 – Стоматология ва 14.00.33 - Жамият саломатлиги. Соғлиқни сақлашда менежмент (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.DSc/Tib 463.
Илмий маслахатчилар: Ризаев Жасур Алимджанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор. Хайдаров Нодиржон Кадирович, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарканд давлат тиббиёт институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.04/05.06.2020 Tib 102.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Акилов Хабибулла Атауллаевич тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ковач Илона Васильевна тиббиёт фанлари доктори, профессор (Украина). Абдувакилов Жахонгир Убайдуллаевич тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Токаи Университети (Япония).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: стоматология дипломдан кейинги таълимида инновацион технологиялар ва интерфаол ўқитиш усулида таълим жараёнини самарали ташкил қилиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
соғлиқни сақлаш тизимининг бирламчи бўғинида юз-жағ касалликлари мутахассислари фаолияти самарадорлигини ва стоматологик хизмат сифатини ошириш мақсадида дипломдан кейинги таълимнинг стоматология предмети ўқув дастурларида ажратилган соатлар таксимоти назариёт ва амалиётнинг 30 ва 70 фоиз нисбатида бўлиши асосланган;
стоматологик хизмат сифати ва мутахассислар фаолияти самарадор-лигини ошириш, бюджет маблағларини оптималлаштириш ҳамда узлуксиз малака ошириш жараёнини такомиллаштиришда дипломдан кейинги таълим тизимида мустақил, жумладан апробацион таълимга устуворлик бериш ҳисобига малака ошириш курсларида амалдаги ўқитиш соатларини тенг улушда назарий-услубий (50%) ва мустақил таълим (50%) асосида ташкил қилишнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
стоматологиянинг болалар ва катталар юз-жағ жарроҳлиги йўналишида такомиллаштирилган клиник ва методологик таълим усули оториноларингология, офтальмология, нейрохирургия, неврология йўналишларидаги касбий кўникмаларни мужассамлашган ёндашуви юз-жағ тизимидаги ўткир йирингли яллиғланиш жараёнлари ва оғир травматологик қўшма касалликларини тезкор ташхислаш ва даволаш самарасининг устувор усули эканлиги асосланган;
юқори лаб ва танглай туғма нуқсонларини комплекс даволаш бўйича дипломдан кейинги таълимни муаллифлик “SammiVibenar” тўртинчи авлод платформасида хорижий клиника жарроҳлик амалиётида тингловчиларнинг масофавий иштирок этишини тизимли ташкил қилиш нуқсонларни даволаш самарадорлигини оширишга ва таълим сарф-ҳаражатларини оптималлаштириш негизида бюджет маблағларини 52-64 фоиз даражасида тежаш имконини бериши исботланган;
стоматология олий таълим муассасаларида дипломдан кейинги таълим “ХАБ”ни ташкил қилиниши республика ва хорижий тингловчиларни қисқа (8-16 соат) ва узоқ (864 соат) муддатли ўқув курсларига тизимли жалб қилиниши соҳа кадрларини тайёрлаш тизимини жаҳон таълим ва илмий ҳамжамиятига уйғун интеграциясини таъминлашга хизмат қилиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Стоматология йўналиши бўйича дипломдан кейинги таълимни ташкиллаштиришда интерфаол ўқитишнинг инновацион технологиялари истиқболларининг илмий асосларини баҳолаш бўйича олинган натижалар асосида:
дипломдан кейинги таълимнинг стоматология предмети ўқув дастурларида ажратилган соатлар таркибида назариёт ва амалиётнинг 30 ва 70 фоиз нисбатида бўлиши бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сқлаш вазирлиги тавсияси асосида дипломдан кейинги таълим амалиётига жорйи қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 08 февралдаги 22-сон бўйруғи; Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 4 августдаги 08-09/9562-сон маълумотномаси).Дипломдан кейинги таълим тизимида ўқитиш соатларини тенг улушда ташкил қилиниши стоматология мутахассислари фаолияти самарадорлигини ва стоматологик хизматлар сифатини ошириш имконини берган;
дипломдан кейинги таълим тизимида мустақил, жумладан апробацион таълимга устуворлик бериш ҳисобига малака ошириш курсларида амалдаги ўқитиш соатларини тенг улушда назарий-услубий ва мустақил таълим асосида ташкил қилиш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сқлаш вазирлиги тавсияси асосида дипломдан кейинги таълим амалиётига жорйи қилинган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 25 майдаги 337-сонли бўйруғи; Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 4 августдаги 08-09/9562-сон маълумотномаси). Дипломдан кейинги таълим тизимида ўқитиш соатларини тенг улушда ташкил қилиниши соғлиқни сақлашда бирламчи бўғинда фаолият олиб борувчи тингловчилар контингентини юз-жағ тизимидаги касалликларни самарали профилактика, ташҳислаш ва даволаш имконини берган;
стоматологик амалий кўникмаларни ўзлаштиришда курсантларнинг фикрлаш даражасини максимал даражада оширишни таъминлаш учун «Стоматологик клиникада беморларга шошилинч ёрдам кўрсатиш экстремал ҳолатларида амалий кўникмаларни ўзлаштиришда симуляция технологияларидан фойдаланиш» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 27 мартдаги 8н-д/114-сон маълумотномаси). Ушбу услубий тавсиянома курсантларга шошилинч ҳолатларда беморларга тиббий ёрдам кўрсатишнинг амалий кўникмаларини симуляцион технологияларидан фойдаланиш, самарали даволаш тактикасини танлаш имконини берган;
шифокорларни фаол иштирокчилар сифатида ўқув жараёнига жалб этишни таъминловчи «Эндодонтияда эстетикани режалаштиришда масофавий инновацион технологияларнинг имкониятлари» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 27 мартдаги 8н-д/114-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг амалиётга тадбиқ этилиши натижасида инновацион технологияларнинг имкониятларидан кенг фойдаланиб, касалликни эрта ташхислаш ва самарали даволаш тактикасини танлаш беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган;
юз-жағ тизимидаги ўткир йирингли яллиғланиш жараёнлари ва оғир травматологик қўшма касалликларини тезкор ташхислаш ва даволаш самарасининг устувор усул эканлиги бўйича таклифлар таклифлар соғлиқни сқлаш амалиётига жорий қлинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 8 майдаги 122-сон чора-тадбирлар режасидаги вазифалари). Узлуксиз касбий таълим тизимида тиббиёт кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш жараёнларида мутахассисларнинг мажмуавий ёндашуви натижасида оғир клиник патологияларда беморларга транспортировкасиз сифатли тиббий ёрдам кўрсатиш имконини берган;
шифокорлар-курсантларни ўқув жараёнида фаол иштирок этишни таъминлашга қаратилган «Шифокор-стоматологнинг касбий малака талабларини шакллантиришда рақамли технологиялар ва интерактив ёндашувдан фойдаланиш» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 27 мартдаги 8н-д/114-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсияномада клиник кўникмаларини шакллантирувчи амалиётга йўналтирилган ўқитиш услуби беморларни самарали даволаш тактикасини танлаш имкониятини асослаб берган;
стоматология йўналишлари бўйича узлуксиз дипломдан кейинги таълимни ташкиллаштиришни такомиллаштириш ва ўқитиш усуллари инновацион технологиялари истиқболларининг илмий асосларини такомиллаштиришга қаратилган тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Тошкент шаҳри ва Самарқанд вилоят стоматологик поликлиникаси клиник амалий фаолиятига тадбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 28 апрелдаги 8н-з/82-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши стоматологияда амалий кўникмаларни ўзлаштиришни ташкил этиш ортопедик ва жаррохлик хусусиятга эга ҳамда мануал кўникмаларни бажаришдаги алгоритмларни кўрсатган холда манекен, тренажёр, имитатор, стандартлаштирилган беморлар, кўнгиллилар ёрдамида, замонавий дипломдан кейинги таълимнинг амалиётида ажралмас таркибий қисми бўлиб хизмат қилиши, интерактив таълимнинг инновацион технологияларини ташкил қилиш ва қўллашда алоҳида жанри сифатида шифокор-стоматологлар учун тренингли маҳорат дарси шакли ҳисобланиши, илк бор мамлактимизда хорижий олим-стоматологлар томонидан ташкил этилган ва ўтказилганлиги, касбий маҳоратни шакллантириш ва юқори билим ва кўникмаларни эгаллаш имконини берган.