Sayt test rejimida ishlamoqda

Жололов Акмал Насриддиновичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни
 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўрта толали ғўза навлари селекциясида тола сифатини яхшилашда оддий дурагайлашнинг самарадорлиги», 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Qx561.
Илмий раҳбар: Намазов Шодмон Эргашович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган: ғўзанинг “СП-7303” нави (NAP 00286). Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк агентлигининг 2021 йил 26 январдаги 01-11/164-сон хулосаси.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тур ичида эколого-географик ва генетик узоқ жуфт дурагайлаш услуби орқали тезпишар, тола чиқими  ва тола сифати юқори ҳамда вертициллёз вилтга толерант ўрта толали ғўза нави яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор келиб чиқиши генетик жиҳатдан турлича бўлган G.hirsutum L. турига мансуб навларни дурагайлаш орқали яратилган эколого-географик узоқ ғўза дурагайларининг юқори авлодларида асосий хўжалик учун қимматли белгиларнинг шаклланиш ва барқарорлашув қонуниятлари аниқланган; 
эколого-географик ва генетик узоқ дурагайлаш услуби орқали яратилган селекцион ашёларни тўлиқ селекция жараёни босқичлари орқали асосий қимматли хўжалик белгилари бўйича баҳолаш ишлари амалга оширилган;
ўрта толали ғўза турига мансуб бўлган тезпишарлик, юқори тола ҳосилдорлиги ва сифати ҳамда вертициллёз вилтга бардошлиликни ўзида мужассамлаштирган янги ғўза оилалари ва тизмалари селекция жараёни учун бошланғич манба сифатида ажратиб олинган;
тадқиқотлар асосида андоза С-6524 навига нисбатан пахта ҳосилдорлиги 117,7%, тола ҳосилдорлиги 122,1%, тола чиқими 3%, солиштирма  узилиш кучи 5 г.к/текс., тола узунлиги 0,14 дюм ва 1000 дона чигит вазни бўйича 15-20 гр. бўлган СП-7303 нави яратилиб, навнинг хўжалик учун қимматли белгилар мажмуаси бўйича бошқа навлардан генетик жиҳатдан фарқланиши ва янгилиги тасдиқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўзанинг G.hirsutum L. турига мансуб генетик келиб чиқиши турлича бўлган навларини эколого-географик узоқ дурагайлаш орқали яратилган дурагайларнинг юқори авлодларида асосий хўжалик учун қимматли белгиларнинг шаклланиш ва барқарорлашув қонуниятларини тўлиқ селекция жараёни орқали ўрганиш, баҳолаш ва танлаш асосида олиб борилган тадқиқотлар натижасида: 
ўрта толали ғўза навлари селекциясида эколого-географик ва генетик узоқ дурагайлаш ҳамда кўп маротаба якка танланган ўсимликлар авлодини текшириш (педигри) услуби орқали хўжалик учун қимматли белгиларнинг юқори даражадаги ижобий генетик мажмуасини ўзида мужассамлаштирган тезпишар, тола чиқими ва тола сифати юқори вилтга ҳамда баҳорги паст ҳароратга бардошли СП-7303 нави яратилиб, Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал Мулк агентлиги томонидан селекция ютуғига патент олинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 20 январдаги 02/020-183-сон маълумотномаси). Натижада СП-7303 ғўза нави бўйича ўтказилган Давлат нав синови натижаларига ҳамда Эксперт комиссияси хулосасига асосан 2021 йилдан бошлаб Фарғона вилояти учун истиқболли нав сифатида Қишлоқ хўжалик экинлари Давлат реестрига киритилган, СП-7303 навининг андоза С-6524 навига нисбатан 2-5 кунга тезпишар, пахта ҳосилдорлиги 117,7% , тола ҳосилдорлиги 122,1%, тола чиқими 3%, толанинг солиштирма узилиш кучи 5 г.к./текс, тола узунлиги 0,14 дюйм ва 1000 дона чигит вазни 15-20 грамм юқори бўлган;
тадқиқот ишлари натижалари 2020 йилда Фарғона вилояти Учкўприк туманидаги “Миржалол гулистони” фермер хўжалигида 46,6 гектар, “Биллур замини” фермер хўжалигида 40,4 гектар, “Мовий серҳосил” фермер хўжалигида 25,7 гектар майдонларда жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 20 январдаги 02/020-183-сон маълумотномаси). Натижада 112,7 гектар майдонда ўртача 41,1 ц/га ҳосил олиниб, районлашган навларга нисбатан қўшимча  4,5-5,5 ц/га ҳосил ва 1871 млн.сўм даромад олишга эришилган, рентабеллик даражаси 2-3% юқори эканлиги тасдиқланган, 2021 йил ҳосили учун 2000 гектарда экиш учун тайёрланадиган 8,5 т. элита, 97,9 т. R2 уруғлик чигитларидан 724 млн.сўм даромад олиниши режалаштирилиб, 650 гектарда экилган;
СП-7303 ғўза навидан 2020 йилда 1,5 т супер элита, 16,1 т элита, 184,7 т R1, жами 202,4 т уруғлик пахта тайёрланиб, ундан 2021 йил ҳосили учун 2000 га майдон учун етарли бўлган 8,5 т элита, 97.9 т R 2 уруғлик чигит тайёрлаш ишлари амалга оширилган (Қишлоқ хўжалиги Вазирлигининг 2021 йил 20 январдаги 02/020-183-сон маълумотномаси). Натижада 2020 йилда экилган навдан олинган даромад 724 млн. сўмни ташкил этган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish