Рахманова  Умида  Улугбековнанинг
фалсафа   доктори (PhD) диссертацияси  ҳимояси  ҳақида  эълон

I. Умумий  маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Хелатор терапия қабул қилаётган β-талассемия беморларда клиник-иммунологик жихатларини ўрганиш»  14.00.29 – Гематология ва трансфузиология  ҳамда  14.00.36 – Аллергология ва  иммунология  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1PhD/Tib712
Илмий раҳбарлар: Сулейманова Дилора Нагаловна, тиббиёт фанлари доктори,   профессор. Шамсутдинова Максуда  Илясовна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.02 ракамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик  илмий  кенгаш.
Расмий оппонентлар: Махмудова Азиза Джумановна, тиббиёт фанлари доктори;     Мусаходжаева Дилорам Абдуллаевна, биология фанлари доктори, профессор;
Етакчи ташкилот:  Андижон  давлат  тиббиёт  институти
Диссертация йўналиши: амалий  аҳамиятга  молик.
II. Тадқиқотнинг  мақсади: β-таласемия  билан  оғриган  беморларда клиник -гематологик ва иммунологик жихатларини, ҳамда хелатор терапия қабул қилаётган  беморларда,  иммунитет  ҳолатини  ва   темир  ортиқча  тўпланишини  ўзаро  боғликлигини  бахолашдан   иборат.
III. Тадқиқотнинг   илмий   янгилиги:
β-талассемия  билан  хасталанган беморларда хужайравий (CD3+-, CD4+-, CD8+-, CD16+-) иммунитети  ва  гемосидероз  кўрсаткичлари  билан ўзаро боғликлиги  аникланган;
β - талассемия билан оғриган беморларда илк бор Т-лимфоцитлар даражасининг етишмаслиги ва унинг субпопуляцион таркибининг номутаносиблиги (CD4+- ҳужайралар сони камайиши, CD8+- кўпайиши),  туғма иммунитет кўрсаткичи CD16+ ҳужайралари даражаси ошганлиги аниқланган;
илк  бор   β-талассемия билан оғриган беморларда IL-18 даражаси кескин (8,7 марта) ошганлиги  аниқланган;
хелатор терапиянинг узоқ муддатли ишлатилиши иммун тизим кўрсаткичларига  ижобий  таъсир  кўрсатиши, уларнинг  турли инфекцияларга сезувчанлигини  камайтиришга  ёрдам  бериши  асосланган.
IV. Тадқиқот  натижаларининг  жорий  қилиниши. Ўзбекистонда гематологик  беморларда  турли  диагностик  усуллар  ва дифференциялашган  терапия  усулларидан   фойдаланишнинг   илмий   натижалари  асосида:
хелатор терапиясини қабул килаётган β-талассемия билан оғриган беморларда иммун ҳолатини аниқлаш усуллари бўйича олинган илмий натижалар  асосида  ишлаб  чиқилган  "Хелатор  терапиясини қабул килаётган  β-талассемия  билан оғриган беморларда иммун ҳолатини аниқлаш  усуллари"  услубий  тавсияномаси  тасдиқланган  (Соғлиқни сақлаш  вазирлигини  2021 йил 19 мартдаги 8н-д/104--сон  маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома хелатор терапиясини қабул килаётган β-талассемия  билан  оғриган  беморлар  периферик  қонида хужайра ва гуморал  иммунитет  кўрсаткичларини  аниқлаш  орқали  касаллик  кечишини башорат қилиш ва эрта ташҳислашни муқобиллаштириш  имконини  берган;
хелатор терапиясини қабул қилаётган β-талассемия билан оғриган беморлар  учун терапевтик ва диагностик алгоритмини тузиш бўйича олинган  илмий  натижалар  асосида  ишлаб  чиқилган  "Хелатор  терапиясини  қабул  қилаётган   β-талассемия  билан  оғриган  беморлар  учун терапевтик  ва  диагностик   алгоритм"   услубий  тавсияномаси  тасдиқланган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлигини 2021 йил 19 мартдаги 8н-д/104--сон маълумотномаси). Мазкур услубий  тавсиянома  хелатор  терапиясини  қабул  килаётган  β-талассемия  билан  оғриган  беморларда касалликларини олдини олиш ва назорат қилиш орқали ўлим хавфини камайтириш, яшовчанлик  кўрсаткичларини  яхшилаш  имконини  берган;
Ўзбекистон  Республикасида  β-талассемия  билан  касалланган беморлар  периферик  қонида  хужайравий ва гуморал иммунитет кўрсаткичлари, хелатор терапия самарадорлиги ва унинг аҳамиятини ўрганиш бўйича олинган  илмий  натижалар  соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли шифохонаси ҳамда Кашкадарё  вилояти  болалар  кўп  тармоқли  шифохонаси  клиник амалиётига  татбиқ  этилган  (Соғлиқни  сақлаш  вазирлигининг 2021 йил 06 июлдаги 08-09/7636-сон маълумотномаси). Олинган  илмий  натижаларнинг амалиётга жорий  қилиниши  касалликни эрта башоратлаш ва даволашга  индивидуал  ёндошиш, беморлар ҳаёт сифатини  яхшилашга ва ўлим  кўрсаткичини  камайтириш, шунингдек, шифохонада  бўлиш  муддатларини  қискартиришга ҳамда  β-талассемия  беморларнинг   давлат  бюджет воситаларини иқтисодий  тежаш  билан  даволаш  таннархини  пасайтириш  имконини  берган.