Sayt test rejimida ishlamoqda

Раимова Малика Мухамеджановнанинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдроми клиник полиморфизмининг молекуляр-генетик асослари», 14.00.13–Неврология (тиббиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Tib81.

Илмий маслаҳатчи: Халимова Ханифа Мухсиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент врачлар малакасини ошириш институти, DSc.27.06.2017.Tib.31.01.

Расмий оппонентлар: Новикова Лилия Бареевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси); Гафуров Бахтияр Гафурович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Садикова Гулчехра Кабуловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббёт институти.

Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек миллатига мансуб бўлган инсонларда Паркинсон касаллиги ва васкуляр паркинсонизмнинг клиник ва дифференциал-диагностик хусусиятларини очиб бериш ҳамда уларнинг ривожланишида молекуляр-генетик полиморфизмнинг ролини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор ўзбек миллатига мансуб кишиларда PARK1, Ala53Thr ва PARK2 генидаги T240M мутациялар Паркинсон касаллиги ва васкуляр паркинсонизм ривожланишида хавф омиллари эмаслиги исботланган;

илк бор ўзбек миллатига мансуб кишиларда ПКда LRRK2 генида G2019S мутация гетерозиготалик ҳолатига эгалик касалликка ташхис қўйишда юқори аҳамият касб этиши ва ушбу мутацияни касалликнинг аралаш шакли ҳамда дофаминэргик терапиянинг юқори самара бериши билан алоқадор эканлиги исботланган;

илк бор ўзбек миллатига мансуб ПКга чалинган беморларда GSTM1 гени 0/0 генотипи ва GSTТ1 гени 0/0 генотипи ва уларнинг комбинацияси кўп учраши ҳамда ушбу мутациялари бўлмаган беморларга нисбатан «ноль» генотиплари бўлган беморлар гуруҳида касаллик эрта бошланиши, касалликнинг тарқоқ-аралаш шакллари устуворлик қилиши ва касалликнинг жадал ривожланиши исботланган;

илк бор ўзбек миллатига мансуб ПКга чалинган беморларда Nat2 генининг С282Т мутациясини аниқлаш прогностик аҳамиятга эгалиги ва касалликнинг акинетик-ригид шакли ҳамда жадал ривожланишини белгилаши исботланган;

ноқулай ташқи муҳит омиллари касалликнинг эрта бошланиши, жадал ривожланиши, касалликнинг ёйиқ шакли учун юқори хавф омиллари бўлиши мумкинлиги асослаб берилган;

ўзбек миллатига мансуб кишиларда Паркинсон касаллиги ва васкуляр паркинсонизмда комплекс клиник-неврологик ва молекуляр-генетик дифференциал-диагностик текширувларни диагностик аҳамияти исботланган;

паркинсонизмнинг кечки даврларидаги мотор ва номотор флуктуациялар клиник белгилари ва уларнинг орасида ўзаро боғлиқлик аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдроми клиник полиморфизмининг молекуляр-генетик асослари бўйича олинган илмий натижалар асосида:

Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдроми клиник полиморфизмининг молекуляр-генетик хусусиятларини баҳолаш бўйича  олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган “Паркинсон касаллигининг молекуляр-генетик аспектлари» мавзусидаги услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2010 йил 3 июндаги 8Н/106-сон ва 2016 йил 13 сентябрдаги 8Д-3/75-сон маълумотномалари). Мазкур услубий қўлланма Паркинсон касаллиги билан касалланган беморларда касалликнинг молекуляр-генетик асосларини аниқлаш ва келажакда ўзбек аҳолисида ушбу касалликка мойилликни эрта баҳолаш ва профилактик чора-тадбирларни олиб боришга имкон беради;

илмий натижалар “Паркинсонизмнинг турли хил шаклларининг диагностик критерийлари ва даволаш оптимизацияси” мавзусидаги услубий қўлланмаси асосида соғлиқни сақлаш амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2010 йил 18 мартдаги 8Н/31-сон ва 2016 йил 13 сентябрдаги 8Д-3/75-сон маълумотномалари). Мазкур услубий қўлланма Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдроми билан касалланган беморларда касалликни эрта дифференциал аниқлаш, даволаш чораларини дифференциал тарзда ўтказиш ва инвалидизациянинг олдини олиш имконини беради;

Паркинсон касаллигининг кечки босқичларида ривожланадиган ҳаракат дискинезиялар ва флуктуацияларнинг олдини олиш ва даволаш чораларини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар «Паркинсон касаллигининг кечки босқичларида даволашга ёндашувлар» мавзусидаги услубий қўлланмаси асосида соғлиқни сақлаш амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2012 йил 31 январдаги 8Н/24-сон ва 2016 йил 13 сентябрдаги 8Д-3/75-сон маълумотномалари). Мазкур услубий қўлланма Паркинсон касаллиги билан касалланган беморларда касалликнинг кечки босқичларида ривожланадиган мотор дискинезиялар ва флуктуацияларнинг профилактикасини ва даволаш оптимизациясини самарали ташкил қилиш имконини беради;

Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдроми клиник полиморфизмининг молекуляр-генетик асослари бўйича олинган натижалар амалий соғлиқни сақлаш тизимига, жумладан Тошкент тиббиёт академиясининг 1-клиникаси ва Тошкент шаҳар 5-сон шаҳар клиник шифохонаси клиник фаолиятига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2016 йил 13 сентябрдаги 8Д-3/75-сон маълумотномаси). Паркинсон касаллиги ва паркинсонизм синдромининг эрта ташхисланиши касалликни оғир даражаларининг олдини олишга йўналтирилган чора тарбирларни ўтказишга имкон яратди ва бу беморларни яшаш тарзини яхшиланишига, ўзига-ўзи хизмат қилиш имкониятини оширди ҳамда йил мобайнида стационар шароитида даволанишга муҳтожлигини 8,6%га камайтирди, ўтказилаётган даволаш тамойилларининг қўлланилиши моддий харажатлар миқдорини анъанавий гуруҳга нисбатан 11%га камайишига олиб келди.

Yangiliklarga obuna bo‘lish