Алтиев Қахрамон Саидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Корпоратив тузилмаларнинг молиявий хавфсизлигини оширишда “Блокчейн” моделидан фойдаланиш имкониятлари», 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.PhD/Iqt708.
Илмий раҳбар: Азизов Улуғбек Ўктамович, иқтисодиёт фaнлари номзоди, прoфeссoр.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Қаралиев Шербек Турабоевич, иқтисoдиёт фaнлaри номзоди
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади корпоратив тузилмаларнинг молиявий хавфсизлигини оширишда “Блокчейн” моделидан фойдаланиш имкониятлари бўйича тaклиф вa тaвсиялар ишлaб чиқишдaн ибoрaт.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
корпоратив тузилманинг молиявий хавфсизлик даражасини аниқлаш ва тўлов қобилиятини миллий рейтинг шкаласи бўйича энг юқори баллига эришда махсус рақамлаштирилган дастурдан фойдаланиш негизида эксперт баҳолашнинг зарурати асосаланган;
вертуал савдо майдонлари, краудинвестинг орқали корпоратив ишлаб чиқариш жараёнини самарали бошқариш, маъмурий ва операцион харажатларни камайтириш ҳамда “молиявий қалтисликлар”нинг паст даражада бўлишига эришишда рейтинг орқали баҳолаш таклиф этилган;
Блокчейн ва DLT технологиялари негизида корпоратив молиявий бошқарув жараёнида транзакцион маълумотларни тартибга солиш ва кузатиш учун регулятор аниқлигини ошириш натижасида шартномалар молиявий хавфсизлигини таьминлаш механизми такомиллаштирилган;
электрон кооперация порталида молиявий хавфсизлик даражаси рейтинги бӯйича маҳсулот ишлаб чиқарувчи ва хизмат кӯрсатувчи контрагентлар томонидан шартномавий мажбуриятларни бажарилиш ҳолатини “беш юлдузлик” балл тизими асосида узлуксиз амалга оширишнинг мақсадга мувофиқлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Корпоратив тузилмаларнинг молиявий хавфсизлигини оширишда “Блокчейн” моделидан фойдаланиш имкониятлари бўйичa oлингaн илмий нaтижaлар aсoсидa:
корпоратив тузилманинг молиявий хавфсизлик даражасини аниқлаш ва тўлов қобилиятини миллий рейтинг шкаласи бўйича энг юқори баллига эришда махсус рақамлаштирилган дастурдан фойдаланиш негизида эксперт баҳолашнинг заруратини асослаш бўйича таклифи «O‘zagrosug‘urta» суғурта компанияси АЖ бошқарувини баҳолаш жараёнида фойдаланилган («O‘zagrosug‘urta» суғурта компанияси АЖнинг 2020 йил 20 декабрдаги 01-11/1-05/1757-сон маълумотномаси). Натижада, "STANDART AND SENSITIVE RATINGS" рейтинг агентлиги томонидан АЖ “Ўзагросуғурта” суғурта компаниясига миллий миқёсда молиявий ишончлилиги “ААА-” максимал даражадаги “Барқарор” прогнози билан тўлов қобилияти рейтинги, шунингдек “FITCH” ҳалқаро рейтинг агентлигининг “BB-” даражадаги “барқарор” прогнози билан рейтингларини олинишига эришилган;
вертуал савдо майдонлари, краудинвестинг орқали корпоратив ишлаб чиқариш жараёнини самарали бошқариш, маъмурий ва операцион харажатларни камайтириш ҳамда “молиявий қалтисликлар”нинг паст даражада бўлишига эришишда рейтинг орқали баҳолаш бўйича таклифи «O‘zagrosug‘urta» суғурта компанияси АЖ бошқарувини баҳолаш жараёнида фойдаланилган («O‘zagrosug‘urta» суғурта компанияси АЖнинг 2020 йил 20 декабрдаги 01-11/1-05/1757-сон маълумотномаси). Натижада, кўриб чиқилаётган даврда молиявий фаолиятдан олинган даромад ҳажмини 13,4 фоизга оширилишига эришилган;
Блокчейн ва DLT технологиялари негизида корпоратив молиявий бошқарув жараёнида транзакцион маълумотларни тартибга солиш ва кузатиш учун регулятор аниқлигини ошириш натижасида шартномалар молиявий хавфсизлигини таьминлаш механизми такомиллаштириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 30 сентябрдаги “Саноат ярмаркалари ва электрон кооперация биржаси фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 833-сон қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 05/16-04-10/41-сон маълумотномаси). Натижада, электрон кооперация портали платформасида 72 258 та корпоратив бошқарув субьектлари ўртасида бир кунда имзоланаётган электрон шартномалар сони 70 тани ташкил этган, шакллантирилган электрон база маълумотларига асосланиб, фаол корхоналарнинг доимий рейтинги аниқлаб бориш тизими йўлга қўйилган, амалга оширилаётган амалий таҳлиллар натижасида 148 401 та маҳсулот позицияси бўйича нархлар шаффофлигини таъминлашга эришилган;
электрон кооперация порталида молиявий хавфсизлик даражаси рейтинги бӯйича маҳсулот ишлаб чиқарувчи ва хизмат кӯрсатувчи контрагентлар томонидан шартномавий мажбуриятларни бажарилиш ҳолатини “беш юлдузлик” балл тизими асосида узлуксиз амалга оширишнинг мақсадга мувофиқлиги бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 30 сентябрдаги “Саноат ярмаркалари ва электрон кооперация биржаси фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 833-сон қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 05/16-04-10/41-сон маълумотномаси). Натижада, электрон онлайн савдо платформа негизида 148 401 та маҳсулотлар савдога қўйилган бўлиб, бир кунда ўртача битимлар ҳажми 12 162 млн.сўмни ташкил этган.