Sayt test rejimida ishlamoqda

Адамбаева Наргиза Кадамбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Инглиз, рус ва ўзбек адабиётшунослигида Хоразм адабий манбалари тадқиқи», 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil568.
Илмий раҳбар: Халлиева Гулноз Искандаровна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Жўраева Малоҳат Муҳамадовна, филология фанлари доктори, доцент; Омонов Қудратилла Шарипович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Хоразм туркий адабий манбаларининг инглиз, рус ва ўзбек адабиётшунослигидаги тадқиқини қиёсан ўрганиш асосида муштарак ва ўзига хос томонларини илмий-назарий аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Хоразм туркий адабий муҳитини ўрганишнинг илмий асосларини шакллантирган бирламчи омиллар – Хоразм давлатчилигидаги, хусусан, Хива хонлигидаги тарихий шароит ва маданий маърифий тараққиёт, ҳудудни эгаллашга қизиқиш ортидаги унинг маданияти, тарихи ва адабиётини ўрганиш, элчилар фаолияти ва маданий алоқалар бўлганлиги далилланган;
инглиззабон ва рус адабиётшунослигидаги тадқиқотлар илмий-танқидий матн яратиш, услубий унсурларни баҳолаш, таржима ва таржимани асл матн билан қиёслаш каби жараёнлардан иборат матншунослик ва ижтимоий-сиёсий, диний-тарихий, маданий, қиёсий синтез усуллариаро воқеланадиган манбашунослик нуқтаи назаридан олиб борилганлиги асосланган;
Хоразм адабий манбаларини тадқиқ қилишда инглиз ва рус адабиётшунослигида қиёсий-тарихий, ижтимоий-сиёсий методлар, таржима матнларининг устуворлиги, ўзбек адабиётшунослигида эса лингвопоэтик, мифопоэтик, диний-тарихий методлар, бирламчи (аслият) қўлёзма манбаларнинг устувор эканлиги исботланган;
ҳар учала адабиётшуносликда Хоразм адабий манбалар мундарижасининг фалсафий-ахлоқий моҳияти, лирик қаҳрамоннинг руҳий олами, инсонга хос бўлган садоқат, сабру қаноат, ҳалоллик, ирода, шукр, ҳокисорлик каби фазилатларнинг талқини, бадиий маҳорат ва тафаккур масалалари марказий мавқе эгаллаши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз, рус ва ўзбек адабиётшунослигида Хоразм туркий адабий манбалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
инглиз адабиётшунослигидаги XIX аср Хоразм адабий муҳитидаги тил вазияти, хусусан, Мунис ва Огаҳий тарихий асарлари тилининг жамиятнинг ҳар хил қатламлари томонидан турлича тушунилишига оид илмий  хулосалардан ОТ-Ф1-71 “Илк ва ўрта асрлар Марказий Осиё минтақасида этнолингвистик вазият” мавзуидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 декабрдаги 89-03-5569-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида амалга оширилган илмий ишлар материалларининг фактик далиллар билан бойитилишига эришилган;
қиёсий адабиётшунослик ва таржимашуносликнинг асосий тушунча ва тамойиллари, замонавий адабиётшуносликда тарихий, гносеологик, мантиқий, методологик, маънавий-ғоявий мезонлар асосида қиёсий таҳлил қилиш билан боғлиқ хулосалардан Эрасмус + дастурининг 585845-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHT-JP “Development of the interdisciplinary master program on Computational Linguistics at Central Asian Universities: CLASS” лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта таълим вазирлигининг 2021 йил 27 январдаги 89-03-501-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида яратилган лингвистик дастурларнинг такомилига эришилган;
Хива хонлигидаги маданий-маърифий тараққиёт, қўлёзмалар талқини,  Хоразм манбаларини ўрганишнинг илмий асосларига доир хулосалардан Ф3-2016-Ғ908165532 “Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта таълим вазирлигининг 2021 йил 27 январдаги 89-03-501-сон маълумотномаси). Натижада она тили ва адабиётини ривожлантириш бўйича яратилган  инновацион методика назарий асосининг мустаҳкамланишига хизмат қилган;
рус шарқшунослари ва ўзбек олимларининг адабий-эстетик қарашлари, инглиз ва рус адабиётшунослигида халқимизнинг ўзига хос урф-одатлари, анъаналари, маънавияти ва менталитети ёритилган хулосалардан ҳамда “Фирдавс ул-иқбол” асарининг Ю.Брегель тайёрлаган илмий-танқидий матни нашри асосида чоп этилган “Инглиз шарқшунослигида Хоразм туркий манбалари” номли монография ҳамда Санкт-Петербург ва Тошкент фондларидаги Хоразм туркий-адабий манбалардан “Ичан-қалъа” давлат музей-қўриқхонаси материаллари фондини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2021 йил 6 январдаги 05-12-08-48-сон маълумотномаси). Натижада ушбу материаллар экспозицияларда кенг тарғиб этилиб, ёшларимиз онгига миллий ғурур, миллий ифтихор, ватанга садоқат ва истиқлол ғояларига меҳр-муҳаббат туйғуларини сингдиришга хизмат қилган;
Хоразмда турли даврларда яратилган, Россия фондларида сақланаётган қўлёзма, нодир асарлар ва каталоглар ҳамда шу пайтгача ижоди деярли ўрганилмаган Хоразм шоири Рожий ижоди тадқиқига доир хулосалардан Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг “Ассалом, Хоразм!” “Маърифатнома” дастурлари, “Адабий муҳит”, “Баркамол авлод” радиоэшиттиришлари сценарийларини тайёрлашда  фойдаланилган (Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг 2021 йил 6 январдаги 33-сон маълумотномаси). Натижада эшиттириш ва кўрсатувларнинг мавзулари кўлами бойитилган, телетомошабинлар ва радиоэшитувчиларнинг Хоразм адабиётининг жаҳоний миқёсдаги аҳамияти ҳақида кенг маълумотга эга бўлишларига имкон яратган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish