Абдураҳимов Қодиржон Абдуҳалиловичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Интеллектуал фаолиятга онгсизлик компонентлари таъсири», 19.00.01–Умумий психология, шахс психологияси ва психология тарихи (психология фанлари)

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Psi1.

Илмий раҳбар: Шоумаров Ғайрат Бахрамович, психология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Рsi.02.07.

Расмий оппонентлар: Бегматов Абдулла Сирожиддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Қодиров Ботир Рахмонқулович, психология фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: инсон психикасидаги энг мураккаб ва зиддиятли қатлам бўлган онгсизликнинг интеллектуал фаолиятга таъсирини очишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

интеллектуал фаолиятнинг яхлит, аммо субъект амалга оширадиган кўп компонентли фаолиятда ўзига хос турли даража ва шароитда жараён сифатида кечиши очиб берилган;

онгсизлик онглиликнинг муҳим компоненти сифатида интеллектуал фаолият самарадорлигини таъминлаб, уни ортиқча зўриқишлардан ҳимоялаши асосланган;

онглиликнинг мураккаб полиморф структурага эгалиги эксплицит, равшан, эмоционал коммуникатив воситаларсиз ҳамда имплицит, субъект тушунган, ҳис қилган аммо коммуникабел шаклга айлантира олмаган даражаси мавжудлиги асосида далилланган;

семантик дифференциал матрица ёрдамида аниқланган тафаккур онгли ва онгсиз компонентларидаги муайян ўзгаришлар онгсизлик соҳасидаги индивидуал англаш жараёнининг ҳосиласи эканлиги очиб берилган;

субсенсор ва вербал айтиб туришлар натижасида онг остлиликда юзага келадиган тафаккур жараёни кечишининг топшириқ шарт ва талабларини англаш даражасида ва ҳудди шундай фикрлаш ҳаракатларини англанмаган ҳолатида ҳам ўзгаришларига сабаб бўлиши синалувчиларда онгли қарор қабул қилишга асос бўлувчи англаш жараёнини фаоллаштириши исботланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Интеллектуал фаолиятга онгсизлик компонентлари таъсири даражасини аниқлаш бўйича ишлаб чиқилган илмий-амалий таклифлар асосида:

талабаларда интеллектуал фаолият, кўп компонентли фикрлаш даражасига доир вазифалар тизими «210000-Социология ва психология» таълим соҳасининг Давлат таълим стандарти мазмунига сингдирилган («Ўзстандарт» агентлигининг 2016 йил 6 январь 16/809-сон қарори билан тасдиқланиб, 36.2022-сон рақам билан давлат рўйхатидан ўтказилган). Интеллектуал фаолиятга таъсир этувчи компонентлар тизими бакалавриат ва магистратура битирувчилари касбий фаолиятининг асосий турларига қўйиладиган умумий малака талабларини ишлаб чиқишга хизмат қилган;

онгсизлик онгни ортиқча зўриқишдан ҳимояловчи функцияни бажариши, психик жараёнларнинг узвий боғлиқлиги, интеллектуал фаолиятга онгсизлик компонентлари кўникма, малака, одат, установка ва интуициянинг ўзига хос таъсири мавжудлиги доирасида олинган илмий натижалар Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тизимининг «Олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасаларида ижтимоий-психологик муҳитни соғломлаштиришга қаратилган тарбиявий ишлар самрадорлигини ошириш» ҳамда «Аҳоли, айниқса, ёшлар орасида ўз жонига қасд қилиш ҳолатларини олдини олишга қаратилган идоралараро комплекс чора-тадбирлар» дастурларига жорий этилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 30 июндаги 89-02-2187-сон маълумотномаси). Дастурда белгиланган вазифалардан олий таълим муассасаларининг психолог мутахассислари, ўқитувчи-мураббийлари муаммоли, тарбияси оғир талабалар билан индивидуал психологик коррекцион ва тарбиявий ишларида фойдаланган ҳамда уларнинг хулқида ижобий ўзгаришлар юз беришига, ўзлаштириш самарадорлигининг ошишига эришилган.