Sayt test rejimida ishlamoqda

Арслонов Абдимурод Кароматовичнинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Темурнома”ларнинг қўлёзма манбалари ва қиёсий-текстологик тадқиқи”,  10.00.10 – Матншунослик ва адабий манбашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD /Fil1195.
Илмий раҳбар: Шодмонов Нафас Намозович,филология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01.
Расмий оппонентлар: Эркинов Афтондил Садирхонович,филология фанлари доктори;Зоҳидов Рашид Фозилович, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот:Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади “Темурнома”ларнинг қўлёзма ва тошбосма манбалари нусхалари ҳамда нашрларини қиёсий-матний таҳлил қилиш, Амир Темур ҳақидаги адабий манбаларнинг матн тарихи, таҳрири ва талқини муаммоларини илмий асослаш, “Темурнома”ларнинг миллий адабиёт тарихида тутган ўрнини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Амир Темур сиймосининг ёзма манбаларга трансформацияси Соҳибқирон яшаган даврда тарихий асарлардан бошланиб, кейинчалик эса бадиий адабиётда давом этганлиги, ижтимоий-фалсафий, ахлоқий-дидактик манбаларда акс этиши бу буюк шахс феноменининг бадиий асарларга кўчишида бир кўприк вазифасини бажарганлиги, у билан боғлиқ ривоятсимон ҳикоятлар ва халқ достонлари сюжети бирламчи манбалар асосида очиб берилган;
“Темурнома”ларнинг вужудга келишида форс тилидаги  Низомиддин Шомий ва Шарафуддин Али Яздийларнинг “Зафарнома”лари, Ибн Арабшоҳнинг “Ажойиб ал-мақдур фи-тарихи Таймур” каби тарихий асарлари,  Ашраф Мароғий,  Хотифий  ва Мирзо Румузларнинг “Темурнома” (“Зафарнома”) сингари бадиий асарлари ҳамда халқ оғзаки ижоди унсурлари ва услубларига таянилгани асосланган;
“Темурнома”лар жанрий хусусиятига кўра, халқ китобларига яқин туриши – Амир Темур ҳаёти ва фаолияти тўғрисида халқ орасидаги ҳикоят ва ривоятларнинг халқ китоблари тарзида умумлаштирилгани, “Темурнома”лар насрий йўлда ёзилганлиги боис воқеалар халқ китобларининг тузилишига хос бўлган анъанавий қолип жумлалардан кенг фойдаланилганлиги мисоллар орқали исботланган;
“Темурнома”лар матни тарихи ва талқини натижасида ўзбек мумтоз адабиётида яратилган Умар Боқий ва Маҳзун каби ижодкорларнинг қиссалари ҳамда “Қисаси Рабғузий”, “Шажарайи тарокима” сингари насрий асарлар билан умумий белгиларга эга экани аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Темурнома”-ларнинг қўлёзма манбалари ва қиёсий-текстологик тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
“Темурнома”ларнинг вужудга келишида форс тилидаги тарихий ва бадиий асарлар ҳамда халқ оғзаки ижоди унсурлари ва услубларига таянилганига, Соҳибқирон феноменининг ёзма адабиётга трансформациясида халқ оғзаки ижоди алоҳида ўрин тутганлиги, оғзаки ижоддаги эпик тафаккурнинг достонлар,  афсоналар, ривоятлар орқали ёзма адабиёт сари ёки тарихий асарлар, солномалар орқали халқ оғзаки ижодига ўсиб бориш силсиласини ёритишга  оид  илмий-назарий хулосалардан ФА-Ф1-0005 рақамли “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” (2016-2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 2 апрелдаги 17.01/41-сон маълумотномаси). Натижада Шарқ мумтоз поэтикаси ва фольклоршунослиги тараққиётида бадиий-тарихий насрнинг тутган ўрнини белгилаш имконини берган;
“Темурнома”лар такомили эволюциясида доҳий идеали ғояси устуворлик касб этгани ва жанрий хусусиятига кўра, халқ китобларига яқин туришига оидилмий хулосалардан Ф1-ФА-0-43429, ФА-Ф1, Г002 рақамли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанр ва турларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” (2012-2016) мавзусидаги  фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил  2 апрелдаги 17.01/41-сон маълумотномаси). Натижадахалқ китобларининг вужудга келишини таъминлаган назарий асослар ва амалий тажрибаларни аниқлашга ва тизимлаштиришга хизмат қилган;
“Темурнома”ларнинг қўлёзма манбалари, ўзбек адабиёти тарихида тутган ўрни, Амир Темур феноменининг ёзма адабиётга трансформацияси каби масалаларга оид илмий маълумотлардан Сурхондарё телевиденияси дастурларидан ўрин олган кўрсатув ва радиоэшиттиришлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган. (Сурхондарё телерадиокомпаниясининг 2021 йил 4 январдаги 01-01/12-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва радиоэшиттиришларни маънавий-маърифий жиҳатдан бойитишга эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish