Шарахметова Мухлиса Ансаритдиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бобурнома»нинг урдуча таржимасида муаллиф услубига хос лексик-семантик хусусиятларнинг акс этиши. 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Fil614.
Илмий раҳбар: Абдураҳмонова Муҳайё Ҳакимовна, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01.
Расмий оппонентлар: Халлиева Гулноз Искандаровна, филология фанлари доктори, профессор; Ходжаева Нилуфар Бекмуратовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади «Бобурнома»нинг Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний томонидан урду тилига қилинган таржимасида миллий колорит, тарихий шахслар адабий портрети, мамлакатлар таърифи, ҳайвонот ва наботот билан боғлиқ лексик-семантик хусусиятларни очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«Бобурнома»нинг урду тилига қилинган таржималарини қиёслаш асосида туркийдан қилинган Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний қаламига мансуб таржиманинг тўлиқ таржима экани, Юнус Жаъфарийнинг форсийдан ўгирган билвосита тўлиқ, шарҳли ва илмий таржимаси ҳамда форсийдан Рашид Ахтар Надавий, Муҳаммад Қосим Сиддиқийлар томонидан ўгирилган билвосита таржималарнинг қисқа шаклда эканлиги асосланган;
«Бобурнома»да муаллифнинг бадиий маҳорати, қисқа ва содда баён тарзи, фикрни ихчам ҳамда лўнда ифодалаш, воқеаларни реал тасвирлаш каби хусусиятларнинг Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний таржимасида акс этиши, лексик ва услубий жиҳатлари аниқланган;
аслиятдаги миллий-маданий хос сўзларнинг урду тилига, асосан, транслитерация ва муқобили билан алмаштириш усуллари орқали ўгирилганлиги далилланган;
мамлакатлар таърифи, тарихий шахслар адабий портрети, Ҳиндистон ҳайвонот ҳамда наботот олами тасвири таржимасини қайта яратишда лексик ва семантик трансформациялар, хусусан, генерализация (умумлаштириш), конкретизация (аниқлаштириш), компенсация (тўлдириш) усуллари билан аслиятга мувофиқлик даражаси исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. «Бобурнома»нинг урдуча таржимасида муаллиф услубига хос лексик-семантик хусусиятларнинг акс этиши бўйича олинган натижалар асосида:
«Бобурнома»нинг урду тилига Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний амалга оширган бевосита ҳамда Юнус Жаъфарий, Рашид Ахтар Надавий, Муҳаммад Қосим Сиддиқий томонидан ўгирилган билвосита таржималари юзасидан чиқарилган хулосалардан ОТ-А1-38 рақамли «Бобурийлар даври адабиёти» (ҳиндий, урду, туркий ва форсий тилидаги манбалар асосида) мавзуидаги лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 6 январдаги 89-03-94-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг урду тилидаги манбалар қисми «Бобурнома» асарининг урдуча бевосита ва билвосита таржималарига оид янги маълумотлар билан бойиган ва илмий жиҳатдан такомилига етказилган;
«Бобурнома»даги мамлакатлар таърифи, Ҳиндистон ҳайвонот ва наботот олами тасвири таржималарининг ўзига хосликларига оид маълумотлардан Лал Баҳодур Шастри номидаги Ҳиндистон маданият маркази илмий фаолиятида фойдаланилган (Лал Баҳодур Шастри номидаги Ҳиндистон маданият марказининг 2019 йил 20 декабрдаги маълумотномаси). Натижада Ҳиндистон маданият маркази фаолиятига Заҳириддин Муҳаммад Бобур қолдирган тарихий-адабий ёдгорликнинг Ҳиндистон ва Покистонда ўрганилиши, унинг урду тилига қилинган таржималарида, хусусан, Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний қаламига мансуб таржимасида мамлакатлар таърифи, адабий портретлар, Ҳиндистон ҳайвонот ва наботот олами тасвирини қайта яратиш масалалари борасидаги янги қарашлардан воқиф бўлиш имконияти яратилган; 
«Бобурнома»нинг урдуча таржимасида муаллиф услубига хос лексик-семантик хусусиятларга оид хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Ўзбекистон» телерадиоканалида эфирга узатилган «Мумтоз сўз сеҳри», «Адабий жараён» туркум эшиттиришларининг сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканалининг 2020 йил 24 январдаги 04-25-184-сон маълумотномаси). Натижада ушбу радиоэшиттиришлар сценарийлари илмий маълумот билан бойиган, кенг жамоатчилик «Бобурнома»нинг урду тилига қилинган таржималари, хусусан, Мирзо Насируддин Ҳайдар Кўрагоний таржимасида Заҳириддин Муҳаммад Бобур услубига хос жиҳатлар ҳақидаги маълумотларга эга бўлган.