Sayt test rejimida ishlamoqda

Ҳасанова Феруза Мирзабековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хитой-байхуа тилининг лексик-семантик ва грамматик хусусиятлари”, 10.00.05 -Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Fil1295.
Илмий раҳбар: Каримов Акрамжон Абильевич, филология фанлари номзоди, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи B2020.2.PhD/Fil1295.
Расмий оппонентлар: Содиқов Қосимжон Позилович, филология фанлари доктори, профессор; Насирова Саодат Абдуллаевна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хитой-байхуа тилининг лексик-семантик ва грамматик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Хитой-байхуа тилининг юзага келиш даври, ривожланиш даври, байхуа тилининг етуклик даври ва байхуа тилининг “ўтиш даври” яъни, 1919 йил “4 май ҳаракати”дан то 1955 йилда хитой адабий тили - путунгхуага ўтилгунга қадар вақт оралиғида “ўтиш даври” бўлганлиги асосланган; 
Хитой-байхуа тилида яратилган илк ёзма ёдгорликларга тавсиф берилиб, ушбу манбалар асосида ўрта даврлар вэнян адабий тили ва сўзлашув тили бўлган байхуа тилининг мумтоз адабий тил вэняндан полисиллабик бирликлар билан ифодаланишига кўра фарқ қилиши асосланган;
Хитой адиби Лао Шэ асарларида қўлланган лексик бирликлар мисолида байхуа тилининг икки ва ундан ортиқ иероглиф билан ифодаланган сўзларларнинг лексик-семантик хусусиятлари ҳамда асарда учраган  тўрт ва ундан кўп иероглифдан иборат фрезеологик бирликларнинг лексикализациялашиш хусусиятлари очиб берилган; 
Хитой-байхуа тили луғат таркибининг бойишига Чинг сулоласи давридан сўнг даврий нашрларда байхуа тилидан фойдаланишга ўтилганлиги сабаб бўлганлиги аниқланиб, ҳозирги хитой адабий тили – путунгхуанинг айнан байхуа тили негизида шаклланганлиги, путунгхуанинг грамматик қурилиши байхуа тили грамматик қоидаларига асосланиши далилланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хитой-байхуа тилини лексик-семантик ва грамматик таҳлил қилиш бўйича олинган илмий натижалар ва хулосалар асосида:
хитой тилшунослигида “ўтиш даври”да амалга оширилган ёзув ислоҳотларига оид назарий хулосалар асосида 5120100 – филология ва тилларни ўқитиш (хитой тили) таълим йўналиши учун “Хитой тили (иероглифика)” ўқув қўлланмаси яратилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 июндаги 359-сон қарори). Натижада ушбу таълим йўналишининг хитойшунослик соҳаси хитой ёзувининг юзага келиши, тараққий этиши, хитой алифболари ҳамда анъанавий ёзувдан иероглифларнинг қисқартирилган шаклига ўтилиши, ёзув ислоҳотлари, ҳақидаги маълумотлар билан бойитилган;
ўзбек халқи тарихий шахслари ҳамда жой номларини хитой тилида тўғри таржима қилиш бўйича олинган хулосалардан Хитой Халқ Республикаси Шимоли-ғарбий миллатлар университети академик тадқиқотлар бўлими томонидан халқаро лойиҳа доирасида яратилган “Ўзбек халқининг келиб чиқиш тарихи” китобини хитой тилига таржима қилишда фойдаланилган (Хитой Халқ Республикаси Шимоли-ғарбий миллатлар университетининг 2020 йил 4 декабрдаги маълумотномаси). Натижада китобда келтирилган ўзбек тарихий шахслари ҳамда жой номларини ифодаловчи лексик бирликларнинг хитойча манбаларда хилма-хиллиги, уларнинг лексик-семантик ҳамда функционал хусусиятларини эътиборга олган ҳолда хитой тилида тўғри ифодаланишига эришилган;
хитой-байхуа тилининг лексик хусусиятлари, грамматик қурилиши бўйича олинган хулосалардан Тошкент давлат шарқшунослик университети ҳузуридаги Конфуций номидаги ўзбек-хитой институтининг илмий йўналишлари ҳамда хитой тили назарий грамматикасини ўргатишда фойдаланилмоқда (Тошкент давлат шарқшунослик университети ҳузуридаги Конфуций номидаги ўзбек-хитой институтининг 2020 йил 12 октябрдаги 5-сон маълумотномаси). Натижада хитой адабий тили тарихи, унинг шаклланиши ва такомили, хитой-байхуа тилининг лексик-семантик ва грамматик хусусиятлари бўйича тингловчиларда мукаммал маълумот ҳосил бўлишига хизмат қилмоқда.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish