Болтаев Аъзам Ҳомидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “XX асрнинг 20 – 80-йиллари Бухорода тарихий ўлкашуносликнинг шаклланиши ва ривожланиши”, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи ва 07.00.08 – Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2020.1.PhD/Tar200.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти, DSc.02/30.12.2019. Tar.56.01.
Илмий раҳбар: Тўраев Ҳалим Ҳожиевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Ражабов Қаҳрамон Кенжаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Эргашев Бахтиёр Эргашевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Бухорода тарихий ўлкашуносликнинг шаклланиш ва ривожланиш хусусиятлари ҳамда шахсий тўпланмалардаги ноёб ашёлар, картографик, топографик ва этнографик ашёларнинг бугунгача ечимини топмаган масалаларни тадқиқ этишдаги аҳамиятини очи беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Бухоро музейи томонидан ташкил қилинган илмий тадқиқот сафарлари ва кўргазмалар ҳамда мактаб билан ҳамкорлик ишлари (ўлкашунослик хоналари, тўгараклари ва бурчакларининг ташкил этилиши) тарихий ўлкашуносликнинг шаклланишига ва соҳа ривожига асос бўлганлиги очиб берилган;
М.Й.Саиджонов ва И.И.Умняковларнинг тадқиқотлари Бухоро шаҳрининг ўрта асрлар топографиясида мавҳум бўлиб турган шаҳристоннинг жойлашган ҳудуди, чегаралари, шаҳарсозликдаги ўрни каби масалаларга ойдинлик киритганлиги далилланган;
Т.Ф.Гелах ва С.Н.Юреневларнинг ҳукуматга қилган тинимсиз мурожаатлари, илмий-ҳужжатли далиллари ва шахсий жонбозликлари туфайли Бухоро шаҳри мудофаа деворининг ғарбий қисми, “Мухаммад Шариф масжиди” ва “Чуқур мадраса” сингари ёдгорликлар ҳамда Бухоро атрофидаги тарихий тепаликлар сақлаб қолинганлиги асослаб берилган;
маҳаллий ўлкашунослар тўпланмасидаги ноёб фотосуратлар ва картографик чизмалар орқали бугунги кунгача сақланиб қолмаган Бухородаги айрим меъморий ёдгорликлар (Тоқи Тиргарон, Тоқи Ордфурўшон, Шодимбий, Бозори гусфанд, Уста Руҳи мадрасалари ва б.)нинг жойлашган ўрни аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. XX асрнинг 20 – 80-йиллари Бухорода тарихий ўлкашуносликнинг шаклланиши ва ривожланиши мавзуси бўйича олиб борилган тадқиқот натижасида ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлари асосида:
Маҳаллий ўлкашунослар тўпланмасидаги ноёб фотосуратлар ва картографик чизмалар орқали бугунги кунгача сақланиб қолмаган Бухородаги айрим меъморий ёдгорликларнинг жойлашган ўрни тўғрисидаги тадқиқот маълумотларидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги нодавлат нотижорат ташкилотларини ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди томонидан “Бухоро мероси” илмий тадқиқот марказида бажарилган 35-06-15 рақамли “Бухоро вилоятида ёшларнинг маданий мерос соҳасидаги билимларини ошириш”(2015-2016 йй.) мавзусидаги илмий лойиҳада фойдаланилган (“Бухоро мероси” илмий-тадқиқот марказининг 2017 йил 3 январдаги 30-сон маълумотномаси). Қўлланилган натижалар ёшларнинг маданий мерос соҳасидаги билимларини ошириш ҳамда ёш тадқиқотчилар илмий фаолиятини янада жадаллаштиришга асос бўлган;
Бухоро музейи томонидан ташкил қилинган илмий тадқиқот сафарлари ва кўргазмалар ҳамда мактаб билан ҳамкорлик ишлари тарихий ўлкашуносликнинг шаклланишига ва соҳа ривожига асос бўлганлиги тўғисидаги маълумотлардан музей кўргазмасини янги маълумотлар билан бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 11 январдаги 01-12-10-153-сон маълумотномаси). Илмий изланиш натижаларининг қўлланилиши нафақат музей ҳужжатлар жамланмасини тўлдиришда, кенг жамоатчиликнинг ҳамда ташриф буюрувчи сайёҳларнинг ўлкамиз тарихига бўлган эътиборини янада ортишига хизмат қилган;
М.Й.Саиджонов, С.Н.Юренев ва Т.Ф.Гелах каби ўлкашуносларнинг бой илмий мероси: кундалик, ҳисобот, архив ҳужжати ҳамда тўпланмаларига оид маълумотлардан Бухоро вилоят телевидениесининг “Асрларнинг асраганлари”, “Жаҳон тамаддуни дурдоналари”, “Менга сўз беринг”, “Ассалом, Бухоро”, “Муносабат” каби телекўрсатувларни тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 27 мартдаги 1/166-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши ушбу телекўрсатув учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммал ва илмий далилларга бой бўлишига, шунингдек, кўрсатувларнинг илмий-оммабоплигини таъминлашга ҳамда янги манбалар билан бойитишга хизмат қилган.