Sayt test rejimida ishlamoqda

Назаров Сардор Хасановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Й.В.Гёте “Фауст” асарининг туркий тиллардаги таржималарида тасвирий воситаларнинг ифодаланиши», 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1235.      
Илмий раҳбар: Умарходжаев Мухтор Ишонходжаевич, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02.
Расмий оппонентлар: Садиқов Зоҳид Яқубжанович, филология фанлари доктори (DSc);  Рустамов Дилшодбек Абдувахидович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади Й.В.Гёте «Фауст» асарининг туркий тилларига таржималарини қиёсий ҳамда чоғиштирма таҳлил қилиш орқали уларнинг аслиятга муқобиллик даражасини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Й.В.Гёте «Фауст» асарининг туркий тилларида таржима қилиш асосида ётадиган таржиманинг асосий тамойиллари бўлган шакл ва мазмун муносабати, таржимада асл матнга хос бўлган қисм ва бутун ўртасидаги муносабатларни сақлаб қолиш зарурлиги исботланган;
поэтик тасвирий воситалар таржимада сўзма-сўз бериш, тасвирий воситаларни муқобили орқали бериш, муайян тасвирий воситани таржимада тушириб қолдириш каби уч усул орқали шаклланиши далилланган;
«Фауст» асарининг туркий тиллардаги таржималари миллий-маданий хусусиятга эга сўз ва ибораларнинг немисча-ўзбекча изоҳлари таржима ҳамда таржимашунослик луғатларини бойитиши аcосланган;
муайян бадиий асарнинг немис ва туркий тилларидаги матнларида мавжуд бўлган поэтик тасвирий воситалар қиёсланиб таржимон маҳорати аниқланган ва тасвирий воситаларнинг тилдан тилга берилиши билан боғлиқ муаммолар далилланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кўптиллилик вазиятида тасвирий воситалар таржимасининг структур-семантик, функционал ва лингвокультурологик жиҳатлари тадқиқи юзасидан эришилган илмий натижалар асосида: 
“Фауст” асари туркий тиллардаги таржималари ўзининг илмий аниқлиги, ижтимоий-интеллектуал ва муайян бадиийлик жиҳатидан аслиятга эквивалент бўла олишига оид натижалар Тошкент давлат педагогика университетида 2015-2017 йилларда бажарилган А-1-197 рақамли «Инглиз ва немис тилларини ўрганиш бўйича ўқув-услубий модуллардан (ЎУМ) фойдаланиш ва уларни такомиллаштиришнинг назарий ва амалий асослари» номли грант доирасида белгиланган вазифаларнинг ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 25 августдаги 89-03-2939-сон маълумотномаси). Натижада тасвирий воситаларнинг она тилидан чет тилга, чет тилдан она тилига таржималарни амалга ошириш масаласининг назарий талқини мукаммаллашган;
тажриба-синов ишларини олиб бориш жараёни натижалари асосида тасвирий воситалар бадиий таржимада қайта ифодаланишининг ҳозиргача мавжуд назарий ва амалий тажрибалари умумлаштирилиб, бу борада амал қилиниши лозим бўлган муайян таклиф ва тавсиялар ҳамда ғоялардан Тошкент давлат аграр университетида 2018-2019 йилларда бажарилган «Марказий Осиёда касбий таълимни ривожлантириш» номли грант доирасида белгиланган вазифаларнинг ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 9 декабрдаги 89-03-1970 сонли маълумотномаси). Натижада, тадқиқот материаллари замонавий таржимашуносликнинг долзарб муаммолари ва таҳлил методларини батафсилроқ ўрганишга замин яратган; 
Й.В.Гётенинг «Фауст» асари поэтикасини ўзбек тилларда тилида қайта яратиш ва асардаги тасвирий воситаларни ўзбек тилига таржима қилиш усулларига оид натижалари 2015-2016 йилларда Германиянинг Фрайбург педагогика университети, Олма-Ота номидаги Қозоғистон миллий педагогика университети, Озарбайжон чет тиллар университети ва Низомий номидаги Тошкент давлат педагогик университетлари ўзаро лойиҳаси асосида ўтказилган “DaF in den Ländern Zentralasiens und des Kaukasus” мавзусидаги илмий-амалий семинарларни тайёрлашда фойдаланилган (Германиянинг Фрайбург педагогика университетининг 2016 йил 04 октябрдаги маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши анжуман кун тартибидан жой олган таржимашуносликнинг устувор тенденциялари, йўналишлари ва ривожланиш тамойилларига оид масалаларни ҳал этишда зарурий материал бўлганлигидан далолат беради. Натижада «Фауст» асари ўзбекча таржималари ўзбек-немис адабий алоқаларини мустаҳкамланиши ва янада тараққий этиб боришига хизмат қилган;  
муайян бадиий асарнинг немис ва туркий тилларидаги матнларида мавжуд бўлган поэтик тасвирий воситалар қиёсланиб таржимон маҳорати юзасидан олинган хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «O‘zbekiston 24» телерадиоканалида эфирга узатилган «Жаҳон адабиёти» эшиттиришининг 2019 йил 22 сентябрь, «FM Меридиан» эшиттиришининг 2019 йил 8 октябрь кунларидаги сонида тадқиқотга тортилган дунё адабиёти асарларининг ўзбек тилига таржималари таҳлилий фикрлар ва назарий хулосаларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2019 йил 20 декабрдаги 03-09-1355-сони маълумотномаси). Натижада немис тилидан ўзбек тилига бевосита ва билвосита таржималарни баҳолаш, тушуниш ва қайси йўналишга мансуб эканини аниқлаш масалалари соддалашган; 
Й.В.Гётенинг «Фауст» асари таржималарига бағишланган таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «O‘zbekiston» телерадиоканали ДУК томонидан тайёрланган «Ассалом, Ўзбекистон!», «Тилга эътибор – миллатга эътибор» адабий-бадиий, маънавий-маърифий кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2019 йил 25 декабрдаги 02-40-2726-сони маълумотномаси). Натижада кўрсатувларда кўтарилган адабий масалаларнинг илмий асоси таъминланган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish