Кулдашов Бобомурод Хусановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Соя навларининг ҳосилдорлигига экиш схемалари, меъёрлари ва инокулянтларнинг таъсири”, 06.01.08-Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4 PhD/Qх670.
Илмий раҳбар: Ҳамзаев Абдушукур Худойқулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд ветеринария медицинаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Атабаева Халима Назаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Саттаров Масъуджон Ахтамович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади соя навлариниг асосий экин сифатида етиштириш технологиясининг асосий унсурлари бўлган экиш схемалари, меъёрлари ҳамда инокулянтларнинг қўллашни мақбуллаштириш орқали ҳосилдорликни ошириш, маҳсулот сифатини яхшилаш ҳамда амалиётга жорий этиш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Самарқанд вилояти ўтлоқ-бўз тупроқлари шароитида асосий экин сифатида соянинг Нафис ва Селекта-302 навлари учун мақбул экиш схемаси қўшқатор 90х20 см, мақбул экиш меъёри гектарига 650 минг дона/уруғ, (110-114 кг) эканлиги исботланган;
оддий қаторлаб - 60 ва 90 см схемаларга нисбатан, қўш қаторлаб - 90х20 см экишнинг ўсимликни ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига ижобий таъсири юқорилиги аниқланган;
илк бор соя ўсимлигининг ўсиши, ривожланиши, фотосинтетик фаолияти, ҳосилдорлигига экиш схемалари ва меъёрларининг уйғунлашган таъсири аниқланган;
турли инокулянтларнинг (Нитрофорте-Ж, Нитрофорте-П, Ризовит-АКС, Bradyrhizobium japonicum+Bacillus Subtilis BS-26, беш йил давомида соя экилган ва Bradyrhizobium japonicum бактериялари популяцияси мавжуд бўлган тупроқ) самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Соянинг навларини ҳосилдорлигига экиш схемалари, меъёрлари ва инокулянтларнинг таъсирини аниқлаш борасида олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
фермер хўжаликлари учун «Самарқанд вилояти шароитида турли экиш схемалари, меъёрлари ва инокулянтлар асосида соя етиштириш бўйича тавсиялар» номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 4 мартдаги №02/027-912-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома бугунги кунда Самарқанд вилоятидаги фермер хўжаликлари учун соя етиштиришда амалий қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
соя уруғларини қўш қаторлаб 90х20 см схемада экиш технологияси Самарқанд вилояти Оқдарё, Каттақўрғон, Булунғур, Жомбой, Пайариқ, Нарпай, Пастдарғом, Нуробод, Тайлоқ туманларида, жами 73,4 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 4 мартдаги №02/027-912-сон маълумотномаси). Натижада мазкур технологияни жорий қилиш эвазига хўжаликлар ўртача 5,9 млн. сўм фойда олишган ва 81,6 % рентабелликка эришган;
соянинг Нафис ва Селекта-302 навларини етиштиришда минерал ўғитлар (P90K60) Нитрофорте-Ж препаратини қўллаш технологияси Самарқанд вилояти Оқдарё, Каттақўрғон туманларида, жами 23,5 гектар майдонда жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 4 мартдаги №02/027-912-сонли маълумотномаси). Натижада технологияни жорий қилишдан фермер хўжаликлар ўртача 7,4 млн. сўм фойда олишган ва 108,6 % рентабелликка эришган.