Кдирбаева Хурлиман Мангитбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган  фан тармоғи): “Умумтаълим мактаблари ўқувчиларида ижтимоий интеллектни ривожлантириш технологияси”. 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Ped4953.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти.
Илмий раҳбар: Ходжаев Бегзод Худойбердиевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Нукус давлат педагогика институти, DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Расмий оппонентлар: Адизов Бахтиёр Рахмонович педагогика фанлари доктори, профессор; Ортиқов Азизбек Улуғбекович фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот:  Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактаблари ўқувчиларида ижтимоий интеллектни ривожлантириш технологиясини такомил-лаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўсмир ёшидаги ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантириш тузилмаси когнитив, эмоционал, хулқ-атворга доир блоклар таркибига ижтимоий интуиция, башоратлаш ва мослашув параметрларини тизим таркибий асоси сифатида киритиш, шахслараро муносабатлар жараёнида низоли вазиятлар профилактикаси доминант эканлигини асослаш орқали аниқлаштирилган;
ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантиришга доир ҳамкорликдаги фаолиятни ташкил этиш босқичлари ўқув-тарбия жараёнида биргаликдаги ҳаракатнинг кооперативликка асосланган, командада ишлаш, коммуникабеллик, лидерлик компетенцияларини шакллантириш имконини берувчи ўз-ўзини баҳолаш ва мунтазам тузатишлар киритиб боришга мослаштирилган педагогик алгоритмни ишлаб чиқиш орқали такомиллаштирилган;
ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантиришнинг педагогик андозаси параллепипед кўринишидаги уч ўлчамли ва “интеллект тузилмалари” назарий  моделларига таянган ҳолда ҳамкорликда ишлашнинг “биргаликда-индивидуал”, “биргаликда-кетма-кет”, “биргаликда-ўзаро ҳаракатланувчи” шаклларини ўқув фаолияти турлари билан горизонтал ва вертикал алоқага киришиш даражасини бевосита ҳисобга олиш асосида такомиллаштирилган;
витаген таълим асосида ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантириш технологиясининг ташкилий-процессуал компоненти ҳаётий тажрибага асосланган ўйин ва машқларни ишлаб чиқиш, шахсий салоҳиятни намоён этишга имкон берувчи ТРИЗ-педагогикаси бўйича машғулотларни лойиҳалаш йўлларининг продуктивлик даражасини эмпирик баҳолаш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Умумтаълим мактаблари ўқувчиларида ижтимоий интеллектни ривожлантириш технологиясига доир тадқиқот натижалари асосида:
ўсмир ёшидаги ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантириш тузилмасини когнитив, эмоционал, хулқ-атворга доир блоклар таркибига ижтимоий интуиция, башоратлаш ва мослашув параметрларини тизим таркибий асоси сифатида киритиш, шахслараро муносабатлар жараёнида низоли вазиятлар профилактикаси доминант эканлигини асослаш орқали аниқлаштиришга доир таклифлардан “Тарбия” фани Давлат таълим стандартини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020  йил 29 июндаги 01/11-03/03-636-сон маълумотномаси). Натижада, умумий ўрта таълим мактабларида “Тарбия” фанини ўқитиш мазмунининг ижтимоий компетентликка доир ўқув материаллари билан бойитишга эришилган;
ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантиришга доир ҳамкорликдаги фаолиятни ташкил этиш босқичларини ўқув-тарбия жараёнида биргаликдаги ҳаракатнинг кооперативликка асосланган, командада ишлаш, коммуникабеллик, лидерлик компетенцияларини шакллантириш имконини берувчи педагогик алгоритмни ишлаб чиқиш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан умумий ўрта таълим муассасалари ўқувчилари учун “Тарбия” фани Концепциясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020  йил 29 июндаги   01/11-03/03-636-сон маълумотномаси). Натижада, ўқувчиларда ижтимоий компетенцияларни баҳолаш матрицаси ишлаб чиқилиб, таълим олувчиларда ахлоқий сифатлар ва ҳаётий кўникмаларни ривожлантиришнинг диагностик тизимини такомиллаштиришга хизмат қилган;
ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантиришнинг педагогик андозасини ишлаб чиқишда параллепипед кўринишидаги уч ўлчамли ва “интеллект тузилмалари” назарий  моделларига таянган ҳолда ҳамкорликда ишлашнинг “биргаликда-индивидуал”, “биргаликда-кетма-кет”, “биргаликда-ўзаро ҳаракатланувчи” шаклларини ўқув фаолияти турлари билан горизонтал ва вертикал алоқага киришиш даражасини бевосита ҳисобга олиш, витаген таълим асосида ўқувчиларда ижтимоий интеллектни ривожлантириш технологиясининг ташкилий-процессуал компоненти ҳаётий тажрибага асосланган ўйин ва машқларни ишлаб чиқиш, шахсий салоҳиятни намоён этишга имкон берувчи  ТРИЗ-педагогикаси бўйича машғулотларни лойиҳалаш йўлларининг продуктивлик даражасини эмпирик баҳолаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан “Тарбия” фани бўйича ўқувчиларнинг ўқув кўникмаларини баҳолаш ва ўлчаш тизими”га доир меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020  йил  29 июндаги 01/11-03/03-636-сон маълумотномаси). Натижада, витаген таълим технологиясини қўллаш асосида ўқувчиларда ижтимоий интеллект ва компетентликни ривожлантириш самарадорлигини оширишга эришилган.