Худоёрова Феруза Абдусатторовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Юқори маҳсулдор қорамоллар некробактериози этиологик омиллари, даволаш ва олдини олиш», 16.00.03-Ветеринария микробиологияси, вирусологияси, эпизоотологияси, микологияси, микотоксикологияси ва иммунологияси (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.(PhD)/V6.
Илмий Хамдамов Хабибуло Аблокулович, ветеринария фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ветеринария илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд ветеринария медицинаси институти, DSc.06/30.12.2019.V.12.01.
Расмий оппонентлар: Мамадуллаев Гулмурод Хамидович, ветеринария фанлари доктори; Менглиев Ғайрат Акрамович, ветеринария фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда илк бор қорамоллар орасида некробактериоз касаллигининг эпизоотик ҳолатини ўрганиш, унинг тарқалиш даражасига аниқлик киритиш, мавсумийлигини ва этиологик омилларини ўрганиш, касалликка ўз вақтида тўғри ташҳис қўйиш, замонавий даволаш усулларини ҳамда олдини олиш тадбирларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор қорамолчилик фермер хўжаликларида некробактериоз касаллигининг эпизоотик хусусиятлари, унинг турли туёқ касалликлари билан ўзаро таъсири, Fusobacterium necrophorum ни фаоллаштирувчи ва эпизоотик жараёнининг барқарорлигини таъминлайдиган механизмлари аниқланган;
республиканинг турли минтақаларида қорамолларнинг некробактериоз билан касалланиш динамикасининг жадаллиги қиш ойларида 36,35% ташкил этиб ёз ойларига нисбатан 3 баробаргача юқори эканлиги аниқланган;
юқори маҳсулдор қорамоллар рационида қанд-протеин нисбатининг номутаносиблиги ва унининг оқибатида катта қорин рН кўрсаткичи пасайиши некробактериоз касаллигининг этиологик омили бўлишида тўғридан-тўғри корреляцияси аниқланган;
қорамоллар некробактериозини ўз вақтида даволаш учун бошқа туёқ касалликларидан клиник белгилари асосида дифференциал ташҳислаш услуби такомиллаштирилган;
қорамоллар некробактериозини даволашда самарали таъсир этувчи антибиотиклар ва олдини олишда иқтисодий тежамкор ҳамда жароҳатларни тезда битказувчи туёқ ванналар таркиби ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Юқори маҳсулдор қорамоллар некробактериозининг этиологик омиллари, даволаш ва олдини олиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
«Қорамоллар некробактериоз касаллигига қарши кураш ва даволаш» бўйича тавсиянома тасдиқланган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2020 йил 23 ноябрдаги 02/16-384-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияларнинг ветеринария амалиётига жорий этилиши натижасида қорамоллар некробактериоз касаллигига қарши кураш ва даволаш ишларини самарали олиб боришга эришилган;
«Ўзбекистон сутчилик фермер хўжаликларида қорамоллар туёқ касалликларини олдини олиш» бўйича тавсиянома тасдиқланган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2020 йил 23 ноябрдаги 02/16-384-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияларни қўллаш натижасида сутчилик фермер хўжаликларида некробактериоз ва туёқ касалликларини олдини олишда самарали ва иқтисодий тежамкор тадбирларни амалга ошириш имконини беради;
«Қорамолчиликка фаол инвестициянинг асосий мезонлари» бўйича қўлланма тасдиқланиб, барча ҳудудлардаги қорамолчилик хўжаликларида қўлланилиб келинмоқда (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2020 йил 23 ноябрдаги 02/16-384-сон маълумотномаси). Натижада сут ва гўшт йўналишидаги хўжаликлар раҳбарлари, ветеринария ва зоотехния мутахассислари, чорвачилик соҳаси раҳбарлари некробактериоз ва туёқ касалликлари тўғрисида замонавий маълумотларга эга бўлиб, республикада ушбу касалликлар билан зарарланишини кескин камайтириш имконини берган;
қорамоллар некробактериозини даволашда самарали таъсир этувчи антибиотиклар ва олдини олишда иқтисодий тежамкор ҳамда жароҳатларни тезда битказувчи туёқ ванналар таркиби ишлаб чиқилган ва ветеринария амалиётига жорий этилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2020 йил 23 ноябрдаги 02/16-384-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида қорамолчилик хўжаликларида некробактериоз ва туёқ касалликларининг тарқалиш даражасини 84-96 фоизга камайтиришга эришилган. Тадқиқотлар натижаларида ишлаб чиқилган олдини олиш ва даволаш услубларининг иқтисодий самараси 500 бош соғин сигирдан иборат ферма учун йилига 746 млн. сўмни ташкил этади.