Джураев Хусен Хайруллоевичнинг
фалсафа доктори (РhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Бухоро хаттотлик мактаби тарихи ва унинг маданий ҳаётга таъсири”, 07.00.01 - Ўзбекистан тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.РhD/Таг235.
Илмий раҳбар: Хаитов Шадмон Аҳмадович, тарих фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, РhD.03/30.12.2019.Таг.78.02.
Расмий оппонентлар: Қобулов Эшболта Отамурадович, тарих фанлари доктори; Воҳидов Шодмон Ҳусейнович, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Бухорода яратилган нодир қўлёзма, тошбосма манбаларни жамлаш, тадқиқ этиш ва хаттотлик мактаби намуналарининг маънавий-маданий ҳаётга таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Бухоро хаттотлик санъатида XVI-XX асрларда Мир Али Ҳиравий Фатҳободий, Мир Убайд Бухорий, Домло Бобобек ва Шарифжон Махдум Садр Зиё каби машҳур хаттотлар асос солган йирик тўртта мактаб мавжуд бўлганлиги исботланган;
Шарқ хаттотлик мактабининг етти хат турига асосланган 36 хат услубларидан айнан Бухоро хаттотлик мактабида “Настаълиқ”, “Насхий Бухорий” ва “Терма дуднавис” услубларидан кенг фойдаланилгани асосланган;
XVI асрдан бошлаб Бухоро хаттотлик мактабида китобат қилиш ишларида “Абри баҳор” (қоғоз безаш) санъати услуби кашф этилиб, амалга кенг тадбиқ қилинганлиги очиб берилган;
Бухоро хаттотлик мактабида янги “Пойгир” услуби кашф этилгани, у орқали китоб саҳифаларини рақамлаш ҳамда моҳир хаттот Мир Убайд Бухорийга тегишли “Насхи Бухорий”нинг бошқа хат туриларидан фарқли жиҳати яъни, “насх” ва “настаълиқ” хат турлари бирикмасидан ҳосил бўлган ўзига хос жиҳатлари исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бухоро хаттотлик мактаби тарихи ва унинг маданий ҳаётга таъсирини тадқиқ этиш натижалари бўйича ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
Бухоро хаттотлик мактабининг Настаълиқ, Насхий Бухорий ва Терма дуднавис каби хат услублари тўғрисидаги амалий хулосалардан “Ўзбекистон обидаларидаги битиклар” туркуми остидаги китоб-альбом (14 жилдлик, Тошкент: “O‘zbekiston”, “Uzbekistan Today”, 2011-2016)да келтирилган тасаввуф шайхлари мақбаралардаги битикларни, шунингдек, бошқа обидалардаги сўфиёна битиклар тўғрисидаги маълумотларни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 10 январдаги 01.12.10-128-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон тарихий обидаларидаги битикларнинг халқимиз маънавий меросидаги ўрнини аниқлашга, ёш авлодни ватанпарварлик, миллий ва умуминсоний қадриятлар руҳида тарбиялашга йўналтирилган тадбирларни ишлаб чиқишга хизмат қилган;
XVI-XX асрларда Бухоро хаттотлик мактабининг асосчилари, жумладан, Мир Али Ҳиравий Фатҳободий, Мир Убайд Бухорий, Домло Бобобек ва Шарифжон Махдум Садр Зиё кабиларнинг ҳуснихат санъати тарихи ҳақидаги маълумот ва хулосалар, уни тадқиқ этиш борасидаги таклиф ва тавсиялардан нодир қўлёзма асарлар ҳамда Бухоро меъморий обидаларидаги битикларни тиклашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 10 январдаги 01.12.10-128-сон маълумотномаси). Натижада хаттотлик санъатининг маънавий ҳаётга таъсири, Ўзбекистоннинг буюк тарихи, бой маданий ва маънавий мероси билан кенг ҳамда чуқур танишиш имконияти яратилган;
Бухоро хаттотлик мактаби ва унинг маданий ҳаётга таъсири бўйича тўпланган маълумотлар ва илмий хулосалар асосида Бухоро вилоят телерадио компаниясининг “Менга сўз беринг”, “Паёми рўз”, “Ассалом, Бухоро” ва “Муносабат” телекўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадикомпаниясининг 2018 йил 17 декабрдаги 1/586-сон маълумотномаси). Натижада томошабинларга Бухоро хаттотлик мактаби анъаналари ва ҳозирги ҳолати ҳақида янги маълумотлар бериши билан бирга, ёшларимиз онгига миллий ғурур, миллий ифтихор ва Ватанга садоқат туйғуларни сингдиришга манбавий асос бўлиб хизмат қилган.