Sayt test rejimida ishlamoqda

Temirova Mashxura Muxammadaminovning falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
 
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): O‘zbekistonda radioning shakllanishi va uning faoliyati (1927– 1991 yillar), 07.00.01. — O‘zbekiston tarixi (tarix fanlari). 
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.1.PhD/Tar102 
Ilmiy rahbar: Shadmanova Sanavar Bazarbaevna, tarix fanlari doktori, professor. 
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qo‘qon davlat pedagogika insituti. 
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04. 
Rasmiy opponentlar: Oblamurodov Naim Xalimovich, tarix fanlari doktori, professor; Hamdamov Yusuf Qudratovich, filologiya fanlari nomzodi. 
Etakchi tashkilot: O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti. 
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik. 
II. Tadqiqotning maqsadi: 1927-1991 yillarda O‘zbekistonda radioning shakllanishi va rivojlanish jarayonlarini ochib berishdan iborat. 
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
XX asr boshlarida Markaziy Osiyoga radioning kirib kelishiga rivojlangan davlatlarda radio sohasining taraqqiyoti natijasida mamlakatning tashqi axborot xuruji ta’siri ostida qolish havfining ortishi sabab bo‘lganligi aniqlangan; 
shahar va qishloqlarda radiolashtirish ishlarini tezlashtirish maqsadida tuzilgan “Radio do‘stlari jamiyati” hududlarda radio to‘garaklar, maxsus radio postlar tashkil etish, radioga oid adabiyotlar nashr etish ishlari bilan shug‘ullangani va shu asosda respublika 1970 yilga kelib to‘liq radiolashtirib bo‘linganligi aniqlangan;
O‘zbekiston radiosi tashkil topgan dastlabki yillardan aholining “mafkuraviy ongini oshirish” maqsadida efirga uzatilgan radiogazetalar vaqti tizimli ravishda uzaytirib borilganligi, 1960 yillarga kelib, “rivojlangan sotsializm” g‘oyasining singdirilishi natijasida radiogazetalar o‘rnida qishloq mehnatkashlari uchun ko‘ngil ochar dasturlar, baynalminalchilik va vatanparvarlik mavzularidagi eshittirishlar ko‘payib borganligi aniqlangan;
ikkinchi jahon urushining boshlanishi bilan aholini frontga ommaviy safarbarligini ta’minlash, qishloq xo‘jaligida mehnat samaradorligini oshirish hamda muhim chaqiriq va xabarlarni eshittirilishi ortidan radio faoliyati tashkiliy-huquqiy asosda tashkil qilinganligi dalillangan;
radio efirlarini olib boruvchi mahalliy mutaxassislarning etishmasligi sababli eshittirishlar asosan til, adabiyot o‘qituvchilari (Yu.Rajabiy, Turob To‘la, Xamid G‘ulom, Jonrid Abdullaxonov kabi ijodkorlar) yordamida amalga oshirilganligi, 1930 yilda mutaxassislar tayyorlovchi texnikumning tashkil topishi, 1949 yilda esa jurnalistika yo‘nalishining ochilishi jurnalist kadrlar muammosini bartaraf etishga imkon berganligi aniqlangan. 
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 1927-1991 yillarda O‘zbekistonda radioning shakllanishi va rivojlanish masalasiga doir olingan ilmiy natijalar va amaliy takliflardan:
O‘zbekistonda radiolashtirish jarayoni uch bosqichni bosib o‘tib, birinchi bosqichda - efirga uzatish ishlari radio joylashgan binoda amalga oshirilganligi (statsionar xizmat), ikkinchi bosqichda – eshittirishlar gramofon, keyinchalik magnitafonlar orqali efirga uzatilishi, monoturdagi mikrofonlar yordamida stereo usuldagi musiqiy asarlar yozib olinishi, uchinchi bosqichda – stereo usulda eshittirishlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirga uzatilishi, uzun to‘lqinli moslamalarning o‘rnatilishi, barcha qulayliklarga ega bo‘lgan radio uylarining qurilishi, shuningdek XX asr boshlarida Markaziy Osiyoga radioning kirib kelishiga rivojlangan davlatlarda radio sohasining taraqqiyoti natijasida mamlakatning tashqi axborot xuruji ta’siri ostida qolish havfining ortishi sabab bo‘lganligi bilan bog‘liq natijalardan “Aloqa tarixi muzeyi”dagi ekspozisiyalarni yangi materiallar bilan boyitishda foydalanilgan (Aloqa va axborotlashtirish sohasi tarixi va merosi jamoat fondining 2020 yil 10 fevraldagi 01-17/03-son ma’lumotnomasi). Natijada muzeyga tashrif buyuruvchilarning O‘zbekistonda radioning shakllanishi va rivojlanishi hamda viloyat radiolarining faoliyati to‘g‘risidagi tasavvurini boyitishga xizmat qilgan;
radio efirlarini olib boruvchi mahalliy mutaxassislarning etishmasligi sababli eshittirishlar asosan til, adabiyot o‘qituvchilari, Yu.Rajabiy, Turob To‘la, Xamid G‘ulom, Jonrid Abdullaxonov kabi ijodkorlar yordamida amalga oshirilganligi, 1930 yilda mutaxassislar tayyorlovchi texnikumning tashkil topishi, 1949 yil jurnalistika yo‘nalishining ochilishi jurnalist kadrlar tayyorlash bilan bog‘liq natijalardan “Aloqa tarixi muzeyi”dagi ekspozisiyalarni yangi materiallar bilan boyitishda foydalanilgan (Aloqa va axborotlashtirish sohasi tarixi va merosi jamoat fondining 2020 yil 10 fevraldagi 01-17/03-son ma’lumotnomasi). Natijada muzeyga tashrif buyuruvchilarning O‘zbekistonda radioning shakllanishi va rivojlanishi hamda viloyat radiolarining faoliyati to‘g‘risidagi tasavvurini boyitishga xizmat qilgan;
O‘zbekiston radiosi tashkil topgan dastlabki yillardan aholining “mafkuraviy ongini oshirish” maqsadida efirga uzatilgan radiogazetalar vaqti tizimli ravishda uzaytirib borilganligi, 1960 yillarga kelib, “rivojlangan sotsializm” g‘oyasining singdirilishi natijasida radiogazetalar o‘rnida qishloq mehnatkashlari uchun ko‘ngil ochar dasturlar, baynalminalchilik va vatanparvarlik mavzularidagi eshittirishlar ko‘payib borganligi, shuningdek ikkinchi jahon urushining boshlanishi bilan aholini frontga ommaviy safarbarligini ta’minlash, qishloq xo‘jaligida mehnat samaradorligini oshirish hamda muhim chaqiriq va xabarlarni eshittirilishi ortidan radio faoliyati tashkiliy-huquqiy asosda tashkil qilinganligi yuzasidan olingan natijalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O’zbekiston tarixi” telekanalining ko‘rsatuvlari ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O’zbekiston tarixi” telekanali davlat unitar korxonasining 2020 yil 2 fevraldagi 02-40-410-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi tomoshabinlarning sovet davridagi radio faoliyati va undagi radioeshttirishlarning mazmuni bilan bog‘liq tasavvurlarini boyitishga xizmat qilgan.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish