Карабаев Икрамжан Тураевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Асосий ва такрорий экинларни етиштиришда тупроққа экиш олдидан ишлов бериш усулларини илмий асослаш (суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида)”, 06.01.01 – Умумий деҳқончилик. Пахтачилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам B2020.4.DSc/Qx170.
Илмий маслаҳатчи: Равшанов Аъзам Эркинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx/B.42.01.
Расмий оппонентлар: Ўразматов Назиржон, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Болтаев Сайдулла Махсудович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Тўхтақўзиев Абдусалим, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилоятининг суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида асосий ва такрорий экинларни парваришлашда экиш олдидан тупроққа ишлов бериш технологиясини такомиллаштириш, ўсимлик қолдиқларидан самарали фойдаланиш орқали тупроқ унумдорлигини сақлаш ҳамда экинлардан мўл ҳосил етиштиришнинг манбатежовчи агротехнологиясини илмий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор Тошкент вилоятининг суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида ғўзанинг «Наврўз» ва кузги буғдойнинг «Краснодарская-99», соянинг «Юг-30», мошнинг «Дурдона» навлари ҳамда маккажўхорининг «Ўзбекистон-306 АМВ» дурагайини такрорий экин сифатида парваришлашда экиш олдидан анғизга 8-10 см чуқурликда ишлов бериш ҳисобига илдиз-анғиз қолдиқларидан мульча сифатида фойдаланилиши ва тупроқ унумдорлигини ошириши аниқланган;
ғўза-ғалла навбатлаб экиш тизимида ерга экиш олдидан ишлов беришда йил оралатиб ҳайдаш, кузги буғдой ва такрорий экинларни экишда техника воситалари ёрдамида ишлов бериш сонини 4 мартага камайтириб, тупроқ агрофизик ва агрокимёвий хоссаларини яхшиланиши аниқланган; 
илдиз-анғиз қолдиқларини қолдириб, йил оралатиб ҳайдов ўтказиш ғўза, кузги буғдой ва такрорий экинларнинг 8-10 кун эрта униб чиқишини, ўсиш, ривожланиши ва ҳосилдорлигига ижобий таъсири аниқланган; 
ғўза-ғалла навбатлаб экиш тизимида ерга экиш олдидан ишлов беришда йиғилган (мульча) қолдиқларни йил оралатиб ҳайдаш ҳамда кузги буғдой ва такрорий экинларни экишда техника воситалари ёрдамида ишлов бериш сонини камайтириб ресурстежамкор агротехнологиясини қўллашнинг иқтисодий самарадорлиги юқори бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Типик бўз тупроқлар шароитида тупроққа ишлов беришнинг ресурстежамкор агротехнологиясини унинг унумдорлигига, асосий ва такрорий экинларнинг ҳосилдорлигига таъсири бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
кластер ва фермер хўжаликларига «Ғўзадан юқори ҳосил етиштиришда кузги буғдойдан бўшаган майдонларни ҳайдаш агротехнологиясини такомиллаштириш», «Ғўза етиштириладиган майдонларда бегона ўтларга қарши агротехник ва кимёвий кураш чоралари» ҳамда «Суғорма деҳқончилик билан шуғулланиладиган ерларда бошоқли дон экинлардан кейин такрорий экин етиштиришнинг тежамкор агротехнологияси» номли тавсияномалар тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 июлдаги 02/027-2217-сон маълумотномаси). Тошкент вилоятининг пахтачилик ва ғаллачилик фермер хўжаликлари ва кластерларда ғўза ва ғўза мажмуидаги экинларни парваришлашда экиш олдидан ерга ишлов беришда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
типик бўз тупроқлари шароитида тупроққа асосий ишлов беришнинг турли усулда ва чуқурликларда ўтказиш агротехнологияси Тошкент вилояти Қуйи Чирчиқ туманида 344,5 гектарда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 июлдаги 02/027-2217-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида кузги буғдой, такрорий экин ҳамда ғўзанинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири бўйича йил оралатиб шудгорлаш (кузги буғдой ва мош доимий пуштага экилади, пахта майдони шудгорланади) ресурстежамкор агротехнологияси қўлланилганда кузги буғдойдан 50,0 ц/га, кузги буғдойдан қолган пуштага 8-10 см чуқурликда культивация ёрдамида ишлов берилиб, бир йўла такрорий экин сифатида экилган мошдан 13,0 ц/га, такрорий экиндан сўнг майдон 28-30 см чуқурликда кузда шудгорланиб, келгуси йили парваришланган ғўзадан эса 38,0 ц/га ҳосил олиниб, рентабеллик даражаси 20,6 % ни ташкил этган; 
кузги буғдой ва такрорий экин сифатида мош экинини парваришлашда ўтмишдош экинларнинг қолдиқларидан мульча сифатида фойдаланиб, тупроқни органик масса билан бойитиш агротехнологияси Бекобод туманида 230,7 гектарда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 июлдаги 02/027-2217-сон маълумотномаси). Натижада, асосий ва такрорий экинлар экишдан олдин ўтмишдош экинларнинг ўсимлик қолдиқларидан самарали фойдаланиш ҳамда ерга асосий ишлов бериш технологиясини такомиллаштириш ҳисобига кузги буғдойдан 52,3 ц/га, мошдан 12,0 ц/га, ғўзадан эса 40,5 ц/га ҳосил олиниб, рентабеллик даражаси экин турига қараб 22,3 % ни ташкил  этган; 
ерни 28-30 см чуқурликда йил оралатиб ҳайдов (кузги буғдой ва такрорий экин мошни 8-10 см чуқурликда культиватор ёрдамида пуштага ишлов бериб, бир йўла экиш, ғўза парваришлаш учун майдони шудгорланади) ўтказиш технологияси Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари институти Марказий тажриба хўжалигида 78,3 гектарда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 июлдаги 02/027-2217-сон маълумотномаси). Натижада асосий ва такрорий экинлар экишда ерга асосий ишлов бериш технологиясини такомиллаштириш ҳисобига тупроқнинг агрокимёвий ва агрофизикавий хусусиятлари яхшиланиб, кузги буғдойдан 56,3 ц/га, мошдан 12,8 ц/га, ғўзадан эса 42,5 ц/га таннарҳи паст ҳосил олиниб, рентабеллик даражаси экин турига қараб ўртача 31,8 % ни ташкил этган.