Мардонов Салоҳиддин Эргашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Маҳаллий компонентлар асосида оҳорланган калава иплардан тўқимачилик матоларини ишлаб чиқариш технологияси”, 05.06.02–Тўқимачилик материаллари технологияси ва хомашёга дастлабки ишлов бериш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PHD/T282
Илмий раҳбар: Хамраева Сановар Атоевна, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро мухандислик - технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган мухандислик-технология институти, PhD.03/30.12.2019.T.66.01
Расмий оппонентлар: Холиқов Қурбонали Мадаминович, техника фанлари доктори, Ихтиярова Гулнора Акмаловна, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон табиий толалар илмий тадқиқот институти
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маҳаллий хомашё асосидаги оҳорловчи модда оптимал таркиби ҳамда охорлашнинг ресурстежамкор технологиясини ишлаб чиқиш, тўқима матолар сифатини оширишдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк марта, пахта толали танда ипларини оҳорлаш учун табиий крахмал ва узхитан полимери асосидаги охорловчи модда таркиби ишлаб чиқилган;
охорловчи модда олиш усуллари, таркиби ва хусусиятларининг шаклланиши ҳамда уларга таъсир кўрсатувчи омилларни мақсадли бошқариш орқали маккажўхори крахмали, узхитан ва гидролизланган акрил эмульсияси асосида янги таркибли оҳор олиш технологияси ишлаб чиқилган;
оҳорлашда танда ипининг оҳор билан қопланиши жараёни, уни амалга оширувчи муҳит ва вақт омилларининг таъсири даражасини инобатга олган ҳолда танда ипининг оҳор билан қопланиши коэффициенти аниқланган;
маҳаллий компонентлар билан оҳорланган танда ипларидан тўқимачилик матолари ишлаб чиқаришнинг муқобил технологик параметрлари топилган;
тўқимачилик матолари учун танда иплари таранглиги, тўқув дастгоҳи тезлиги ва ип узилишларининг математик боғланишлар ишлаб чиқилган, тўқиш жараёнида юқори истеъмол хусусиятларига эга бўлган мато олишга эришилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Танда ипларини оҳорлаш самарадорлигини ошириш бўйича олинган натижалар асосида:
танда ипларини оҳорлашда сувда эрувчан акрил полимерлари билан узхитан асосида ишлаб чиқилган юқори самарали оҳорловчи полимер композицияси Бухоро шаҳридаги “DELUXE FABRIC” корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмасининг 2020 йил 19 октябрдаги №04/18-2439-сон маълумотномаси). Натижада, танда иплари мутаҳкамлигини 15% гача оширишга эришилган;
янги оҳорловчи композиция билан оҳорланган 18,5 тексли танда иплари кўйлакбоп тўқима ишлаб чиқариш технологияси Бухоро шаҳридаги “АRK EKO TEXTILE” корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (“Ўзтўқимачилик саноат” уюшмасининг 2020 йил 19 октябрдаги №04/18-2439-сон маълумотномаси). Натижада, мато тўқишда танда ипларининг узилиши 15%га камайтириш имконияти яратилган;
янги оҳорловчи композиция билан оҳорланган 29,4 тексли танда иплари диагонал тўқима ишлаб чиқариш технологияси Бухоро шаҳридаги “КАМАЛАК ШАБНАМ ТЕКС” корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмасининг 2020 йил 19 октябрдаги №04/18-2439-сон маълумотномаси). Натижада, янги танда ипларидан фойдаланиб ишлаб чиқарилган костюмбоп тўқима матолар ишқаланишга чидамлилигини ошишига эришилган.