Хасанова Наргиза Сагдуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «XX аср Ўзбекистон бадиий таълими тарихи ва ривожининг асосий тенденциялари» 17.00.08 – Санъат назарияси ва тарихи (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/San17
Илмий раҳбар: Булатов Саидахбор Сабитович, педагогика фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти. ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти, PhD.38/09.07.2020. San.119.01.
Расмий оппонентлар: Рахматуллаева Дилфуза Назруллаевна, санъатшунослик фанлари доктори, профессор, Фатхуллаев Равшан Саъдуллаевич, санъатшунослик фанлари номзоди, доцент
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон бадиий таълими тарихи ва ривожининг асосий тенденцияларини очиб беришдан иборат.
III Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қадимги ва илк ўрта асрлар бадиий мактаблар таълими ривожида етакчилик қилган жуссалар қиёфасини ифодалашдаги нисбий ёруғ-соялар, ифодалилик воситаларининг бўрттирилиши, образлардаги ғоявий-диний анъаналар уйғунлиги каби тасвирий ва бадиий воситалар эллинистик анъаналар негизида шаклланганлиги далилланган;
мамлакатимиз бадиий мактаблари саводхонлик услубияти грек-бақтрия даврида эллинистик анъаналар, кушонлар даврида ёдгорликларга ишланган тасвирий қоидалар асосида ривожланганлиги аниқланган;
XIX асрнинг сўнгги чораги - XX аср бошларида Ўрта Осиё бошланғич таълим мактабларидаги тасвирий санъат дарслари расм чизишдаги чизматасвир аниқлиги, борлиқни реал-ҳаққоний ва композицион акс эттириш, руҳий ҳолатни яратиш услубияти каби реалистик йўналишлар ўқув-бадиий таълим шаклланишининг асоси бўлиб хизмат қилганлиги аниқланган;
ХХ асрнинг ўрталарида Ўзбекистон олий академик бадиий таълими тизимида вужудга келган ижодий компетенция, воқеликни профессионал ифодалаш, малакани оширишга йўналтирилган тенденциялар рассомларнинг реалистик, авангард ва концептуал санъат турларида эркин ижод қилишларига асос бўлганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ХХ аср Ўзбекистон бадиий таълими тарихи ва ривожининг асосий тенденциялари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қадимги ва илк ўрта асрлар бадиий мактаблар таълими ривожида етакчилик қилган жуссалар қиёфасини ифодалашдаги нисбий ёруғ-соялар, ифодалилик воситаларининг бўрттирилиши, образлардаги ғоявий-диний анъаналар уйғунлиги каби тасвирий ва бадиий воситалар эллинистик анъаналар негизида шаклланганлиги бўйича олинган илмий натижалардан Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институтида 2015-2017 йилларда бажарилган ПЗ-2014-0829151412 рақамли “Тасвирий санъат таълими сифати ва самарадорлигини оширишнинг дидактик имкониятлари” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 26 ноябрдаги 89-03-4945-сон маълумотномаси). Натижада, бадиий мактаблар тарихи ҳамда бошланғич, ўрта бадиий таълим тизими тенденцияларининг тасвир ҳаққонийлиги хусусиятларини шакллантириш мақсадлари очиб берилишига эришилган;
XIX асрнинг сўнгги чораги - XX аср бошларида Ўрта Осиё бошланғич таълим мактабларидаги тасвирий санъат дарслари расм чизишдаги чизматасвир аниқлиги, борлиқни реал-ҳаққоний ва композицион акс эттириш, руҳий ҳолатни яратиш услубияти каби реалистик йўналишлар ўқув-бадиий таълим шаклланишининг асоси бўлиб хизмат қилганлиги бўйича олинган илмий натижалардан Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институтида 2015-2017 йилларда бажарилган ПЗ-2014-0829151412 “Тасвирий санъат таълими сифати ва самарадорлигини оширишнинг дидактик имкониятлари” мавзусидаги амалий лойиҳада “Ўқувчиларнинг бадиий ижодга бўлган талабини ўстириш” бўлимини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 26 ноябрдаги 89-03-4945-сон маълумотномаси). Натижада, тасвирий санъат таълими сифати ва самарадорлигини оширишнинг назарий асослари ўқувчиларнинг ижодкорлик қобилиятлари, уларнинг дидактик, амалий кўникма имкониятларини кенгайтириш имконини берган;
ХХ асрнинг ўрталарида Ўзбекистон олий бадиий таълими тизимида вужудга келган ижодий компетенция, воқеликни профессионал ифодалаш, малакани оширишга йўналтирилган тенденциялар рассомларнинг реалистик, авангард ва концептуал санъат турларида эркин ижод қилишларига асос бўлганлиги бўйича олинган илмий натижалардан Бадиий кўргазмалар дирекциясининг Марказий кўргазмалар залида ўтказилган “Альма-матер” кўргазмаси концепциясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Бадиий академиясининг 2020 йил 27 октябрдаги 03-09-374-1150-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон олий академик бадиий таълим тизимида вужудга келган тугалланган асар яратиш ижодий компетенциясига эга бўлиш, воқеликни профессионал ифодалаш малакасини ривожлантиришга йўналтирилган тенденциялар ёритилиши ва тарғиб этилишига эришилган.