Карабаев Икрамжан Тураевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Тупроққа ишлов бериш агротехнологиясини такрорий экинларнинг ҳосилдорлигига таъсирини баҳолаш», 06.01.01–Умумий деҳқончилик. Пахтачилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Qx.1.

Илмий раҳбар: Мирзажонов Қирғизбой Мирзажонович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор, академик.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти DSc.27.06.2017.Qх.42.01.

Расмий оппонентлар: Ўразматов Назир, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Норқулов Усмон Норқулович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Самарқанд қишлоқ хўжалик институти.

Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: типик бўз тупроқлар шароитида кузги буғдойдан сўнг, такрорий экин экиш олдидан ерга ишлов бериш технологиясини такомиллаштириш орқали тупроқ унумдорлигини ошириш ва такрорий экинлардан юқори ҳамда эртаги ҳосил етиштиришнинг ресурстежамкор агротехнологияларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор типик бўз тупроқлар шароитида бошоқли дон экинларидан бўшаган майдонларда пуштани 8–10 см чуқурликда культивация ёрдамида юза ишлов бериб юмшатиш билан бирга, бир йўла соя, мош ва маккажўхори уруғларини экиш усуллари яратилган;

такрорий экин экиладиган майдонларга берилган юза ишлов экиш билан бирга ўтказилганда, экин майдонларига тракторни 3–4 маротаба кам кириши натижасида тупроқнинг макродонадорлиги, ҳажм массаси ва ғоваклиги яхшиланиши аниқланган;

ресурстежамкор янги усул билан ерга (8–10 чуқурликда) юза ишлов бериш ҳисобига такрорий экинларни экиш муддати 7–10 кунга эрта бўлиб, экинларни ўсиши, ривожланиши ва ҳосил тўплаши яхшиланган;

ерга ресурстежамкор, минимал усулда  юза ишлов бериш натижасида тупроқ унумдорлигининг ошиши ва маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи камайиши аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Типик бўз тупроқлар шароитида тупроқ унумдорлиги ва такрорий экинлар ҳосилдорлигини оширишда ресурстежамкор агротехнологияларни ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар асосида:

типик бўз тупроқлар шароитида кузги буғдойдан сўнг, такрорий экинларни етиштиришда тупроққа ишлов беришнинг ресурстежамкор агротехнологиялари 2009–2014 йилларда Тошкент вилоятининг Қибрай ва Юқоричирчиқ туманларидаги фермер хўжаликларида жами 374 гектар майдонда жорий қилинган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 12 июндаги 02/20-380-сон маълумотномаси). Бунда кузги буғдой парваришланган пуштани культивация ёрдамида 8–10 см чуқурликда ишлов бериб, бирйўла пушта устига такрорий экин сифатида соя ҳамда маккажўхори экилиб, ер юзасига ўтмишдош экиннинг пояси 25 фоиз миқдорда қолдириб парваришланганда, соядан гектарига 18,2 центнер дон ҳосили олинган, рентабеллик даражаси 36,7 фоизни, маккажўхоридан 38,1 центнер дон ҳосили олинган, рентабеллик даражаси 32,8 фоизни ташкил этган.