Чориева Наргиза Мамаражабовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Эритроцит ва лимфоцитлардаги мембрана жараёнларининг госсипол ва унинг ҳосилалари таъсиридаги модуляцияси», 03.00.02 – Биофизика ва радиобиология (биология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/В86.
Илмий раҳбар: Сабиров Равшан Заирович, биология фанлари доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети Биофизика ва биокимё институти, DSc.03/30.12.2019.В.01.13.
Расмий оппонентлар: Хушматов Шунқор Садуллаевич, биология фанлари доктори; Ташмухамедова Шохиста Собировна, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: госсипол ва унинг ҳосилалари таъсирида эритроцит ва лимфоцит мембраналарида кечувчи ҳужайра ҳажми бошқарилишига боғлиқ жараёнларга таъсирини аниқлаш ва механизмини ёритишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
госсипол изоосмотик шароитда одам эритроцитларини коллоид-осмотик бўлмаган ва анион транспортига боғлиқ эмас механизм билан парчалаши, гемолитик фаоллик батриден ва мегосинда 1,5-2 баробар ошганлиги, готизол ва рагосинда эса кескин (10-30 баробар) пасайгани аниқланган;
сублитик дозаларда госсипол ва унинг ҳосилалари осмотик стресс шароитида одам эритроцитларини ҳимояловчи таъсири аниқланган ва бу хусусият мегосинда энг кучли, батриденда эса энг паст эканлиги исботланган;
госсипол сублитик микромоляр дозаларда одам эритроцитларининг коллоид-осмотик стрессга нисбатан сезгирлигини кучайтириши, ҳосилаларда эса бу хусусият йўқолиб, улар қизил қон ҳужайраларини нафақат осмотик, балки коллид-осмотик стресс шароитида ҳам ҳимоялаши исботланган; 
госсипол ва унинг ўрганилган барча ҳосилалари кичик микромоляр дозаларда тимоцитлар ҳажм бошқарилиш тизимини кескин фаолсизлантириши аниқланган ва бу хусусият госсиполда энг кучли, рагосинда эса энг паст эканлиги аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Эритроцит ва лимфоцитлардаги мембрана жараёнларини госсипол ва унинг ҳосилалари таъсиридаги модуляцияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
госсипол ва унинг ҳосилаларини эритроцитлардаги осмотик стресс жараёнларига ҳамда тимоцит ҳужайлари ҳажм бошқарилишига таъсири бўйича олинган натижалардан №ПЗ-20171024153 «Биологик фаол моддаларни скрининг қилиш учун сичқон ингичка ичак раки ҳужайра культураси асосида тест тизими яратиш» амалий лойиҳасида Cuscuta evropea лектинсимон оқсилларини эритроцит мембрана жараёнларига таъсирини аниқлашда ҳамда лимфоцитлар ҳажм бошқарилишига таъсири механизмларини ойдинлаштиришда услубий, назарий ва амалий маълумотлар сифатида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2020 йил 23 ноябрдаги 4/1255-2593-сон маълумотномаси). Натижада, зарпечак ўсимлигидан олинган экстрактнинг мембранафаол ҳусусиятларини ҳамда ҳужайра ҳажм бошқарилиш механизмига таъсирини тавсифлаш имконини берган;
госсипол ва унинг ҳосилаларини эритроцитлар лизиси ҳамда гипоосмотик стресс шароитида тимоцитлар ҳажм бошқарилишига таъсири бўйича олинган илмий натижалардан №ФА-И11-Т009 «Хламидиозларга қарши – гозалидон ва вирусларга қарши мегосин шамчаларини ишлаб чиқаришни ташкил этиш» лойиҳасида госсипол ҳосилалари – гозалидон ва мегосинларнинг хламидиозларга ва вирусларга қарши таъсир механизмларини ойдинлаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2020 йил 23 ноябрдаги 4/1255-2594-сон маълумотномаси). Натижада, госсипол ва унинг ҳосилаларининг биологик мембраналарга таъсирини таққослаш, гозалидон ва мегосинларнинг фаоллик механизмларини тавсифлаш имконини берган.