Sayt test rejimida ishlamoqda

Norova Mavluda Fayzulloevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Ingliz va o‘zbek tillarida fonostilistik va grafostilistik vositalarning konnotativ ma’nolari», 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: № B2019.1.PhD/Fil752.
Ilmiy rahbar: Haydarov Anvar Askarovich, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat universiteti. 
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.Fil.72.03.
Rasmiy opponentlar: Xodjaeva Dilafro‘z Izatilloevna, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD); Mamatov Abdi Eshonqulovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Etakchi tashkilot: Urganch  davlat universiteti.    
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz va o‘zbek tillari fonostilistik hamda grafostilistik vositalaridagi konnotativ ma’nolar va ularning uslubiy xususiyatlarini ochib berish, qiyosiy tahlil qilish hamda konnotativ ma’noning umumnutq madaniyati rivoji, badiiy tasvirdagi ahamiyatini belgilashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
ingliz va o‘zbek tillarida konnotativ ma’noning doimiy, uzual, odatiy va kontekstual, okkazional, tasodifiy ko‘rinishlari fonopragmatik va grafopragmatik jihatdan psixolingvistik, lingvokul`turologik va sotsiolingvistik omillar ta’sirida voqelanishi; fonopragmatik rakursda konnotativ ma’no nutq tovushlarida ifodalangan informativ ma’noning tarkibiga kirishi, uni to‘ldirishi va  ularning fonovariantlari talaffuzida yorqin namoyon bo‘lishi aniqlangan;
har ikkala tilda unli/undosh tovushlar va so‘zlar fonovariantlari talaffuzi bilan hosil bo‘ladigan konnotativ ma’nolarning fonopragmatik funksionalligi qiziqish, quvonch, hayrat, mehribonlik, erkalash kabi ijobiy; qayg‘u, jahl, nafrat, qo‘rquv, kamsitish, g‘azab kabi salbiy ichki ruhiy holatlar bilan bog‘liq holda voqelanishi dalillangan;
har ikki millat yozuvchi va shoirlari asarlarida qo‘llanilgan alliteratsiya, assonans, onomatopeya, proteza, metateza, eliziya singari fonostilistik vositalarda ifodalangan millat mentalitetiga bog‘liq emotsional-ekspressiv ma’nolar fonostilema va grafostilemalarda diqqatni tortish, ta’kidlash, bo‘rttirib ko‘rsatish, qiziqtirish, ajablantirish, kinoya, grafik obrazlilik yaratish kabi konnotatsiyalarni qamrab olishi asoslangan;
chog‘ishtirilayotgan tillar nutq tovushlari talaffuzida hosil bo‘ladigan arxaik, dialektal, emotsional-ekspressiv xususiyatli konnotativ ma’no mazkur tovushlarning paradigmatik (til sathi) va sintagmatik (nutq sathi) munosabati hosilasi ekanligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ingliz va o‘zbek tillaridagi fonostilistik va grafostilistik vositalarning konnotativ ma’nolarini o‘rganish jarayonida erishilgan ilmiy natijalar asosida:
modernistik she’riyatga xos xususiyatlar tavsifida tildagi fonostilistik va grafostilistik vositalarning o‘rni, ahamiyati, ma’nolari, poetik-uslubiy imkoniyatlari bilan bog‘liq ilmiy xulosalardan F-1-06 raqamli “Istiqlol davri o‘zbek adabiyotida Sharqu G‘arb adabiy an’analari sintezi” mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 2 oktyabrdagi 89-03-3678-son ma’lumotnomasi). Natijada harf va tovush munosabatlarini  qiyosiy-tipologik tahlil qilish tamoyillari hamda tovushlar vositasida ma’no ifodalash ko‘rinishlarini aniqlashtirishga erishilgan;  
ingliz va o‘zbek tillarida nutq tovushlari talaffuzida ifodalanayotgan konnotativ ma’noning tovushlar paradigmatik va sintagmatik munosabatida yuzaga kelishi bilan bog‘liq ilmiy xulosalardan Buxoro davlat universitetida Evropa Komissiyasining Erasmus+ dasturi doirasida amalga oshirilayotgan “TALENT – Establishing Master Programmes in Human Resource Management and Talent Development in Central Asia – Markaziy Osiyoda inson resurslarini boshqarish va boshqaruv qobiliyatlarini rivojlantirish magistratura dasturlari” xalqaro loyihasida foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 5 noyabrdagi 89-03-4449-son ma’lumotnomasi). Natijada ingliz tilida ishlab chiqilgan 8 ta maxsus kursning o‘zbek tiliga adekvat o‘girilishiga va mazkur kurslarning miqdor va sifat jihatdan yanada takomillashtirilishiga erishilgan;   
ingliz va o‘zbek tillari fonostilema va grafostilemalarining qiyosiy tahlili, ularda konnotativ ma’noning umumiy va differensial xususiyatlariga doir ilmiy xulosalardan tibbiyot oliy o‘quv yurtlarining magistrantlari uchun “Nutq madaniyati” nomli usuliy qo‘llanmani yozishda; akademik lisey, kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari va oliygoh talabalari uchun mo‘ljallangan “Uzbek-English-Russian phrase-book” nomli qo‘llanmani yaratishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 2 oktyabrdagi 89-03-3678-son ma’lumotnomasi). Natijada oliy ta’lim talabalarining ingliz tili lug‘at boyligining oshishiga, tillararo milliy-madaniy xususiyatlarning nutq jarayoniga muvofiq tarzda integrallashuviga xizmat qilgan;
fonostilistik va grafostilistik vositalarning konnotativ ma’nolari yoritilgan ilmiy xulosalaridan Turkiya Respublikasi Istambul universitetidagi turkiyalik va chet ellik talabalarga fonostilistikaning asosiy yo‘nalishlarini tushuntirish bo‘yicha amalga oshirilgan ishlarda foydalanilgan (Istambul universitetining 2020 yil 25 avgustdagi ma’lumotnomasi). Natijada o‘zbek, ingliz tilshunosligi,  stilistikasi sohalari yo‘nalishida o‘tkazilgan darslarda fundamental nazariy, ilmiy va amaliy manba sifatida xizmat qilgan; 
konnotativ ma’no turlarining universalligi, ingliz va o‘zbek tillarida psixolingvistik, lingvokul`turologik va fonopragmatik munosabatlarni ifodalashda konnotatsiyaning qo‘llanishi yuzasidan olingan ilmiy natijalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “Buxoro” telekanalining “Assalom, Buxoro”, “Maxsus reportaj”, “Buxoro – sharq gavhari” kabi turkum teleko‘rsatuv va radioeshittirishlari ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, Buxoro viloyati teleradiokompaniyasining 2020 yil 9 iyuldagi 1/178-son ma’lumotnomasi). Natijada teletomoshabin hamda radiotinglovchilarda ingliz va o‘zbek tillari nutqiy muloqotida so‘z va uning fonovariantlari talaffuzidagi ta’sirchanlik, ularning kishilar ongiga ta’siri to‘g‘risida lisoniy tasavvur shakllanishiga erishilgan.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish