Sayt test rejimida ishlamoqda

Адизова Нодира Бахтиёровнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Бухоро тумани микротопонимларининг лексик-семантик тадқиқи»,  10.00.01 – Ўзбек тили.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Fil775.
Илмий раҳбар: Қиличев Байрамали Эргашевич, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03/27.02.2020.Fil.72.09.
Расмий оппонентлар: Муҳамедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор; Рузимбаев Сарвар Сапарбаевич, филология фанлари номзоди, доцент; 
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Бухоро тумани топонимларининг келиб чиқиш омиллари, номланиш сабаблари, лексик-семантик ва ономастик-грамматик хусусиятларини топонимик таҳлил, лингвомаданий ҳамда этнолингвистик тамойиллар асосида аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Бухоро тумани топонимларининг ҳудуддаги ҳамда мамлакатдаги топонимлар билан умумий ва хусусий белгилари шу жой аҳолисининг тил хусусиятлари, дунёқараши, миллий анъана  ҳамда урф-одатларига боғлиқлиги йиғилган фактик далиллар орқали асосланган;
Бухоро тумани жой номларининг этимологияси, луғавий маънолари, фонетик, морфемик ва морфологик таркибий тузилишига кўра грамматик моделлари, уларнинг диахрон ҳамда синхронлиги ҳозирги ўзбек тили топонимикаси назариясига мувофиқ аниқланган;
Бухоро тумани ҳудудидаги жой номларининг этнотопоним, антропотопоним, гидротопоним, фитотопоним, касб-кор атамалари асосида шаклланган семантик типлари, ойконимлар ономастик лексика сатҳи меъёрларига мос ҳолда таснифланиб, уларининг лингвистик табиатига хос лисоний, ономастик-грамматик, ономастик-морфологик, ономастик-синтактик хусусиятлари очиб берилган;
Бухоро тумани топонимларининг ясалишида кўпинча работ, метан/митан компонентлари, ономастик конверсия ҳамда негизларнинг синтактик алоқаси муҳим аҳамият касб этгани далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бухоро тумани топонимларини лисоний тадқиқ қилиш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
Бухоро тумани топонимиясини ўрганиш ва илмий хулосалар чиқаришда, ўзбек номшунослигида ҳозирга қадар мавжуд бўлгаи илмий тасаввурларни маълум даражада тўлдиришда, ўзбек диалектологияси, ўзбек тили тарихий лексикологияси очиб беришдаги илмий-назарий қарашлардан 2012-2016 йилларда бажарилган Ф1-ХТ-0-19919-рақамли «Ўзбек мифологияси ва унинг бадиий тафаккур тараққиётида тутган ўрни»  мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 10 декабрдаги 89-03-5187-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек халқ мифологияси материалларида учрайдиган жой номлари, уларнинг миллий анъана ва урф-одатлар билан боғлиқлиги ойдинлаштирилган;
Бухоро тумани топонимларининг  назарий ва амалий жиҳатдан асосланган «Бухоро тумани топонимлари» (ISBN 978-994-3602-1-4) деб номланган монографиясидан олий таълим тизими 5120100 – Филология ва тилларни ўқитиш (ўзбек тили) бакалавриат таълим йўналишида «Ҳозирги ўзбек адабий тили. Лексикология», «Тил тарихи», «Ўзбек диалектологияси», «Ареал лингвистика», «Ономастика»; 5121000 –Тарих. Бухоро тарихи бакалавриат таълим йўналишида «Бухоро топонимияси», «Бухоро археологияси», «Тарихий ўлкашунослик»; 5146100 –География бакалавриат таълим йўналишида «Топонимика», «Бухоро географияси», «Ўлкашунослик» фанлари бўйича маъруза ва амалий машғулотларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 10 декабрдаги 89-03-5187-сон маълумотномаси). Натижада бу талабаларнинг топонимика бўйича назарий тушунчаларини кенгайтириши билан таълимда ўқитишнинг илмий-методик самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
«Бухоро туман микротопонимларининг лексик-семантик тадқиқи» мавзуига оид тадқиқоти натижаларидан Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг «Долзарб мавзу», «Қадрият, урф-одат ва анъана»,  «Ўзбекона», «Адабиёт дарси», «Адабий муҳит» каби телекўрсатувларида, шунингдек, «Қадриятлар қадим бешиги», «Маънавият гулшани»  каби радиоэшиттиришларида фойдаланилди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Бухоро» телеканалининг 2020 йил 23июндаги 1/158-сон маълумотномаси). Натижада вилоят топонимиясига тегишли айрим тарихий топонимларнинг маъноси, уларнинг пайдо бўлиш сабаблари ва айрим ойконимларнинг ясалишида работ, метан/митан компонентлари муҳим аҳамият касб этиши ҳақидаги маълумотлар томошабинлар аудиториясига етказилган;
«Бухоро тумани топонимлари» монографиясидан вилоят географик объектларга ном бериш масалаларини мувофиқлаштирувчи комиссия фаолиятида фойдаланилган (Географик объектларга ном бериш масалаларини мувофиқлаштирувчи вилоят комиссияси 2020 йил 7 декабрдаги 19/4829-сон маълумотномаси). Натижада «Бухоро тумани топонимлари» монографиясида келтирилган маълумотлардан Бухоро тумани ҳудудида мавжуд бўлган ойконим, гидроним, некроним ва фитонимлар, шунингдек, бошқа турли географик объектларнинг номларини шарҳлаш, уларнинг келиб чиқиши ва этимологияси билан боғлиқ масалаларни аниқлашда асос вазифасини ўтаган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish