Ахмедова Дилором Исматовнанинг  
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  “Х аср тожик  шеъриятида  қитъа жанрининг тутган ӯрни”, 10.00.05 – Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти  (тожик тили ва тожик адабиёти)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2020.4.PhD/1438
Илмий раҳбар: Саъдиев Садри, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.02.03
Расмий оппонентлар: Эркинов Афтондил Садирханович, филология фанлари доктори; Восиева Рухшона Қурбоновна, филология фанлари доктори, профессор.  
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қитъани кенг ва ҳар томонлама ўрганиш, хусусан, унинг  келиб чиқиши, жанрий хусусиятлари, шеърий жанрлар тизимидаги (Х аср) ўрни, мақоми ҳамда мавзу-мундарижасининг ўзига хос хусусиятларини белгилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги асосан қуйидагилардан иборат:
исломнинг дастлабки даврларидаги форс-тожик тилидаги қўлёзмалари ҳамда қитъага ўхшаш илк фольклор шеърлари асосида қитъа жанрининг келиб чиқиши аниқланган;
қитъа жанри асарларининг сарой назми норасмий ва мадҳсиз тамойилига мансублиги, сарой шоирлари ижодида қитъа ўзининг норасмий мавқеига боғлиқ ҳолда, кенг ва ҳар томонлама жанрий эркинликка эга бўлгани асосланган;
қасидалар мавзу ва мундарижасининг бир хиллиги ва такрорланувчанлига  қарама-қарши равишда қитъалар мавзуларининг хилма-хиллиги ва мазмунан бойлиги, сарой қасиданавислари ўз қитъаларида воқегўй ва ҳужжат кўчирувчи шоир сифатида намоён бўлгани ва қитъалар мазмунлари реал воқеликлар билан боғлиқлиги очиб берилган; 
қитъа жанри поэтикасининг “вертикал” бадииятга асосланганлиги, шоирларнинг кўп қитъаларда ўз фикр-мулоҳазаларини сўз санъатларидан фойдаланмай туриб, жозибали ва образли тарзда баён қилганликлари ўз исботини топган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.  Х аср шеъриятида қитъа жанри тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
исломнинг илк даврларидаги форс-тожик тилидаги қўлёзмалари ҳамда қитъага ўхшаш илк фольклор шеърлари асосида қитъа жанрининг келиб чиқишию аниқланганлиги ҳақидаги хулосаларидан Ф8-027-рақамли “Қўлёзма манбаларнинг миллий маънавий ва адабий мерос тарғиботидаги аҳамияти” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 ноябрдаги 89-03-4338-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қӯлланилиши орқали форс-тожик адабиёти қӯлёзмалари Шарқ миллий-маънавий ва адабий меросининг ажралмас қисми эканлиги исботини топган ҳамда поэтик матнлар ўзига хос бадиий-эстетик ифода усулига эга эканлиги очиб берилган; 
сарой шоирлари ижодида қитъа ўзининг норасмий мавқеига боғлиқ ҳолда, кенг ва ҳар томонлама жанрий эркинликка эга бўлганлиги ҳақидаги хулосалардан Ф1-0-43429, ФА-Ф1, ГОО2 рақамли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанр ва турларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 ноябрдаги 89-03-4338-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қӯлланилиши орқали сарой шоирлари ижодида қитъанинг жанрий эркинликка эга бўлгани асослар ва далиллар асосида кўрсатиб берилган;
XV аср форс-тожик ва туркий адабиётида такомиллашган бир қатор жанрлар ва уларнинг хусусиятларини компаративистик метод орқали ӯрганиш бӯйича олинган хулосалардан ФА-Ф1-Г039 рақамли “Алишер Навоий (2-жилдлик) ва Абдулла Қодирий қомусларини яратиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 ноябрдаги 89-03-4338-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қӯлланилиши орқали темурийлар даврида вужудга келган бир қатор назарий рисолалар ва уларнинг илмий аҳамиятини компаративистик метод орқали ӯрганиш имконияти яратилган;
мадҳий қитъаларда панд-насиҳатнинг кенг қамровли бўлганлиги, ушбу давр қитъаларининг асосий мавзуси насиҳат ва ҳикматга боғлиқлиги, шоирлар уларни изоҳлашда билимдон, донишманд сифатида намоён бўлиши ҳақидаги илмий хулосаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали ДУК, “Бедорлик”, “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён” эшиттиришларнинг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилди. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телеканали ДУКнинг 2020 йил 10 ноябрдаги 04-25-1081-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қӯлланилиши орқали тингловчиларда миллий қадрият, миллий бойлик, миллий тафаккур тушунчаларни шакллантиришда амалий аҳамиятга эга бӯлди.