Баҳрамова Моҳинур Баҳрамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Арбитраж юрисдикциясини тартибга солиш ва амалий муаммолар (ЮНСИТРАЛ намунавий қонуни асосида)», 12.00.03 – Фуқaролик ҳуқуқи. Тaдбиркорлик ҳуқуқи. Оилa ҳуқуқи. Xaлқaро xуcуcий ҳуқуқ (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Yu423.
Илмий раҳбар: Исломбек Рустамбеков Рустамбекович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/30.12.2019.Yu.22.01.
Расмий оппонентлар: Аҳмедов Азизхон Дилшодович, юридик фанлар доктори; Жуманёзов Нодир Худайбердиевич, юридик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади халқаро арбитражлар юрисдикцияси нуқтаи назаридан улар фаолиятини тартибга солишни янада такомиллаштириш ва ушбу соҳадаги қонун ҳужжатлари ва ҳуқуқни қўллаш амалиёти самарадорлигини оширишга қаратилган таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
арбитраж юрисдикциясининг чегаралари белгиланиб, унга кўра арбитраж суди ўз юрисдикциясини ўзи аниқлаши, бунда арбитраж келишувининг мавжудлиги ёки ҳақиқийлиги борасида эътирозларни қабул қилиш ва улар бўйича ўзи қарор чиқариш ваколатига эга эканлиги асосланган;
чет давлат судлари ва арбитражларининг қарорларини тан олиш ҳамда ижро этишга қаратиш тўғрисидаги ишлар иқтисодий судларга тааллуқлилиги, шу жумладан Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар иқтисодий судлари судловига тегишлилиги асослаб берилган;
халқаро арбитражнинг қарорини ижрога қаратиш тегишли давлат суди ажрими ва ижро варақаси асосида Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларига мувофиқ амалга оширилиши асосланган;
тарафларнинг илтимосига кўра, халқаро арбитраж суди таъминлаш чораларини белгилаши ва ушбу ҳуқуқини амалга оширишда дастлабки қарор чиқариш ваколатига эга эканлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Арбитраж юрисдикциясини тартибга солиш ва амалий муаммолар бўйича олинган илмий натижалар асосида:
арбитраж юрисдикциясининг чегаралари белгилаб қўйилган бўлиб, унга кўра, ўз юрисдикциясини ўзи аниқлаши, бунда арбитраж келишувининг мавжудлиги ёки ҳақиқийлиги борасида эътирозларни қабул қилиш ва улар бўйича ўзи қарор чиқариш ваколатиа эга бўлиши тўғрисидаги таклиф «Халқаро тижорат арбитражи тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуннинг 21-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2020 йил 15 сентябрдаги 17-сон маълмуотномаси). Ушбу таклиф арбитраж судининг ўз юрисдикцияси тўғрисида қарор қабул қилишга доир ваколатларини белгилашга хизмат қилган;
халқаро арбитражларининг қарорларини тан олиш ҳамда ижро этишга қаратиш тўғрисидаги ишлар иқтисодий судларга тааллуқлилиги, шу жумладан Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар иқтисодий судлари судловига тегишлилиги тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодексининг
25-моддаси, 6-бандида ҳамда 32-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг 2021 йил 5 январдаги 06/1-05/3736-сон маълумотномаси). Ушбу таклиф чет давлат судлари ва арбитражларининг қарорларини тан олиш ҳамда ижро этишга қаратиш иқтисодий судларга тааллуқли эканлигини белгилашга хизмат қилган;
халқаро арбитражининг қарорини ижрога қаратиш ваколатли давлат судининг ажримига мувофиқ ижро варақаси асосида Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларида назарда тутилган тартибда амалга оширилиши лозимлиги ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодексининг 258-моддасида ўз аксини топди (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг 2021 йил 5 январдаги 06/1-05/3736-сон далолатномаси).Ушбу таклиф халқаро арбитражларнинг қарорларини ижросини таъминлаш тартибини белгилашга хизмат қилган;
тарафларнинг илтимосига кўра халқаро арбитраж суди таъминлаш чораларини белгилаши, бунда дастлабки қарор чиқариш ваколатига эга бўлиши, шунингдек халқаро арбитраж судининг илтимосига биноан ваколатли давлат суди барча арбитраж муҳокамаси тугагунга қадар даъвони таъминлаш бўйича вақтинчалик ёки доимий чоралар кўриши тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг «Халқаро тижорат арбитражи тўғрисида»ги Қонуннинг 22 ва 24-моддаларида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг 2020 йил 7 октябрдаги 19/1-сон маълумотномаси). Ушбу таклиф арбитраж судининг таъминлаш чораларини белгилашга доир ваколатларини аниқ белгилашга хизмат қилган.