Тўраева Умида Эгамбердиевна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Абдулла Орипов шеърияти лексикаси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B.2019.3.PhD/Fil 959.
Илмий раҳбар: Сайфуллаева Раъно, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Искандарова Шарифа, филология фанлари доктори, профессор; Умурқулов Бекпўлат, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Абдулла Орипов шеърияти лексикасини лингвистик текшириш ва тавсифлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Абдулла Орипов шеърияти лексикасининг идеографик ҳамда изоҳли луғатини тузиш тамойиллари ишлаб чиқилган, уларни таснифлаш муаммолари аниқланган ҳамда бунда мавзувий-семантик гуруҳлар фактик материаллар асосида далилланганлиги ўзбек жамияти учун янги лексикографик мезон юзага келтирганлиги ёритилган; 
шоир шеърияти лексикаси тарихий-этимологик жиҳатдан таҳлил қилинганда ўз қатлам сўзлари 5525 та, ўзлашма қатлам сўзлари 4821 та  эканлиги аниқланган;
ижодкор шеърий идиолектида умумистеъмол бирликлари ва поэтизмлар миқдоран номувофиқлиги аниқланиб, кўчма маъноли сўзлар узуал ва окказионал, ясама  лексемалар лисоний ва нутқий турлардан иборат эканлиги очиб берилган;
Абдулла Орипов шеърияти лексикаси 14 асосдаги жами 144844 та лексикографик белги билан тавсифланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Абдулла Орипов шеърияти лексикасининг лингвистик, лингвостилистик хусусиятларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ижодкор шеърий идиолектида умумистеъмол бирликлари ва поэтизмлар миқдоран номувофиқлиги аниқланиб, кўчма маъноли сўзлар узуал ва окказионал, ясама лексемалар лисоний ва нутқий турлардан иборат эканлиги билан боғлиқ натижаларидан ФА-Ф1-ГООЗ «Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши» номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (ЎзРФАҚБ Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2020 йил 2 мартдаги 46-сон маълумотномаси). Натижада поэтик нутқни лисон-нутқ тамойили асосида тадқиқ қилишда шоир шеърияти лексикасида қўлланган лексик бирликларнинг лисоний имкониятлари ва нутқий воқеланишларини асослаш бўйича муайян хулосалар чиқариш имконини берган;
Абдулла Орипов шеърияти лексикасининг идеографик ҳамда изоҳли луғати ўзбек жамияти учун янги лексикографик манба эканлигига оид натижаларидан ОТ-Ф8-022 рақамли «Ҳозирги замон цивилизациясининг инсон ижтимоий қиёфасига таъсири» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 17 октябрдаги 89-03-3994-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларини қўллаш асосида тил инсон тафаккур фаолиятининг асосий механизми ва қуроли эканлиги, унинг табиати ва маънавий оламининг таркибий қисми сифатида қаралиши ҳақидаги ўринларнинг мукаммалашишига эришилган;
шоир шеърияти лексик қатламлари таҳлили ва таснифига оид илмий хулосаларидан Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг кўрсатувларида адабий-бадиий, маънавий-маърифий дастурларининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 16 июндаги 431-сон маълумотномаси). Натижада “Тил-миллат кўзгуси”, “Файзли кун” телекўрсатув ва эшиттиришлари учун тайёрланган материалларининг мазмуни мукаммалаштриш имкони яратилган.