Матниязов Анвар Рустамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қадимги хоразм ёзма ёдгорликларининг график ва фонетик хусусиятлари (X–XV аср манбалари асосида), 10.00.05 – Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil558.
Илмий раҳбар: Содиқов Қосимжон Позилович, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01.
Расмий оппонентлар: Исҳоқов Мирсодиқ Мирсултонович, тарих фанлари доктори, профессор; Абдушукуров Бахтиёр Бўронович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: X–XV аср қадимги хоразм ёзма ёдгорликлари тилининг ёзув ва товуш хусусиятларини, алифбо, унли ва ундошлар тизимини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
араб алифбосига асосланган хоразм ёзувидаги график ва фонетик хусусиятлар «Осор ул-боқия аън ал-қурун ал-ҳолия», «Китоб ас-Сайдана фи-т-тиб», «Қунйат ал-мунйа ли татмим ал-ғуния» асарлари ва хоразм тилидаги сўзликка эга «Муқаддимат ул-адаб» луғатидан олинган мисоллар ёрдамида очиб берилган;
араб алифбосига асосланган хоразм ёзувида хоразм тилига хос бўлган товушларни ифодалаш учун фойдаланилган ڤ ва څ махсус ҳарфларининг ишлатилиши аниқланган;
X–XV аср қадимги хоразм ёзма ёдгорликлари тилининг товуш тизимидаги унлилар ва ундошлар араб алифбосига асосланган хоразм ёзувидаги манбалардан олинган мисоллар орқали тавсифлангани, бунда с, ӡ, β, специфик товушларининг ифода тарзи ва ёзувда акс этишига кўра фарқли жиҳатлари қайд қилинган; 
X–XV аср қадимги хоразм ёзма ёдгорликларида XII асрдан эътиборан кузатиладиган ڊ (ḍ), ڔ (ṛ), ڛ (ṣ) ҳарфий белгиларининг ёзувдаги позицион қўлланиши ҳамда улар ифодалаган товуш вариантлари учун хоразм ёзувида специфик товушларни ифодаловчи махсус харфлар қўллангани аниқланган;
X–XV аср қадимги хоразм ёзма ёдгорликлари тилидаги умумэроний чиқиш асосига эга рефлекс ҳамда товуш алмашинуви, тушиб қолиши ёки орттирилиши сингари фонетик ҳодисаларнинг хоразм шеваларидаги субстрат қатламда сақланиб қолган трансформацияси орқали кўрсатиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. X–XV аср қадимги хоразм ёзма ёдгорликлари тилининг график ва фонетик хусусиятларини тадқиқ қилиш бўйича олинган натижалар асосида:
диссертация ишининг қадимги хоразм тили товуш ўзгаришларига оид материаллари ва натижаларидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 28 ноябрдаги ПҚ–4038-сон «Ўзбекистон Республикасида миллий маданиятни янада ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги Қарорида белгиланган «ўзбек халқининг кўҳна ва бетакрор санъати намунаси бўлган Хоразм «Лазги»сини «Хоразм рақси – Лазги» номи остида ЮНЕСКОнинг Инсоният номоддий маданий меросининг репрезентатив рўйхатига киритиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш» вазифасига кўра, ЮНЕСКО Юбилейлар рўйхатига «Лазги» рақси номзодини тайёрлашда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 28 февралдаги №01-12-1-982-сон маълумотномаси). Диссертация иши материаллари ҳамда хулосалари «Лазги» рақсининг пайдо бўлиши, унинг ривожланиш тарихи ва номзоднома ҳужжатининг илмий-манбавий савиясини бойитишга ҳамда «Лазги» рақс номининг этимологиясини аниқлашга катта ҳисса қўшди (Лазги номи – «титрамоқ» маъносидаги *raiz ўзагига -k (-g) аффиксининг қўшилиши орқали ҳосил бўлган. Бунда r < l фонетик ҳодисаси кузатилади);
қадимги хоразм ёзма ёдгорликлари тилига мансуб сўзларнинг маъноларига доир хулосалар ва этимологик тавсифлардан Маҳмуд Замахшарийнинг «Муқаддамат ул-адаб» асарини ўзбек тилидаги изоҳи билан нашр қилишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 17 март №49 баённомаси доирасида нашр қилинди). Натижада асардаги хоразм тилига мансуб сўзларнинг маъновий тавсифлари мукаммаллашган, ўзбекча муқобиллари аниқлаштирилган ҳамда манбанинг илмийлиги таъминланган;
диссертация ишининг қадимги хоразм тили товуш ўзгаришларига доир материаллари ва натижалари «Ўзбекистон номоддий маданий мерос объектларининг янгиланган «Миллий рўйхати»га Ижрочилик санъати бўйича 02.04.04. НММ объект рақами остида киритилган «Халфачилик: анъана ва замонавийлик жиҳатлари» мавзусидаги илмий-амалий анжуманда тақдим қилинган. Шунингдек, «Халфа» атамасининг этимологияси» номли тадқиқоти орқали амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 28 февралдаги №01-12-11-981-сон маълумотномаси). Диссертация материаллари ҳамда хулосалари «Халфачилик» санъатининг пайдо бўлиши, унинг ривожланиш тарихи ва номзоднома ҳужжатининг илмий савиясини бойитишга ҳамда «Халфа» номининг этимологиясини аниқлашга ҳисса қўшган (Халпа номи – «коҳин» маъносидаги karap сўзидан ҳосил бўлган. Бунда k < x ва r < l фонетик ҳодисалари кузатилади);
хоразм ёзма ёдгорликлари тадқиқот материалларидан Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг «Мунаввар кун», «Хоразмнома» ва «Навозанда» кўрсатувларида фойдаланилган (Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг 2018 йил 18 декабрдаги №2052-сон маълумотномаси). Диссертантнинг 2015-2018 йиллар давомида қилган ўндан ортиқ чиқишлари натижасида ушбу кўрсатувларнинг илмий-оммабоплиги таъминланган ҳамда сценарийларнинг илмий-манбавий савияси ортган.