Исаев Ойбек Ахмед ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Cурхон воҳасидаги ижтимоий-иқтисодий ва маданий жараёнлар (1925-1941 йй.), 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/Tar536.
Илмий раҳбар: Шадманова Санавар Базарбаевна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/30.12.2019. Tar.78.02
Расмий оппонентлар: Хаитов Шадмон Ахмадович, тарих фанлари доктори; Ражабов Қаҳрамон Кенжаевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 1925-1941 йилларда Сурхон воҳасида рўй берган иқтисодий-ижтимоий ва маданий жараёнлар таҳлили асосида ҳудуддаги зиддиятли ўзгаришлар моҳияти ва оқибатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
совет ҳукуматининг хусусий мулкчиликни йўқотиб, саноат ва қишлоқ хўжалигини «советлаштириш» жараёнида республиканинг бошқа ҳудудларидан Сурхон воҳасига аҳоли ва мутахассисларнинг кўчириб келтирилиши воҳа аҳолисининг ижтимоий ва миллий таркибига таъсир қилганлиги тарихий, статистик материаллар асосида очиб берилган;
Сурхон воҳасиннинг ривожланган индустириал марказлардан узоқда жойлашганлиги ва минтақада транспорт тизимини ривожланмаганлиги боис маҳаллий аҳолининг кундалик эҳтиёжи асосан ҳунармандчилик артеллари ҳисобидан қондирилганлиги исботланган;
совет даврида воҳада замонавий тиббий хизмат йўлга қўйилгани(шифохоналар, поликнилика, амбулатория)га қарамасдан, айрим объектив, субъектив омиллар (тиббиёт ходимлари сонининг камлиги, маҳаллий тилни билмаслиги ва аҳолининг замонавий тиббиётдан кўра анъанавий табобатга ишончи юқорилиги, халқнинг молиявий ночорлиги ва б.лар) сабабли маҳаллий аҳоли асосан халқ табобатидан фойдаланганлиги аниқланган;
воҳада ташкил этилган маданий муассасалар (клуб, «қизил чойхона», театр, музей, агитпункт, кутубхона) фаолиятини асосан янги жамиятнинг «афзалликларини» тарғиб этиш асносида ўзбек халқининг диний ва миллий анъаналарини танқид қилишга қаратилганлиги очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурхон воҳасидаги ижтимоий-иқтисодий жараёнлар (1925-1941 йй.) тарихини тадқиқ этиш бўйича ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
совет ҳукуматининг хусусий мулкчиликни йўқотиб, саноат ва қишлоқ хўжалигини «советлаштириш» жараёнида республиканинг бошқа ҳудудларидан Сурхон воҳасига аҳоли ва мутахассисларнинг кўчириб келтирилиши воҳа аҳолисининг ижтимоий ва миллий таркибига таъсир қилганлигига оид маълумотлардан Термиз давлат университети тузилмасидаги Қатағон қурбонлари хотираси музейининг «Советлар ҳокимияти даври» бўлимини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2020 йил 7 февралдаги 22-сон маълумотномаси). Натижада музей экспозициялари илмий маълумотлари бойитилиб, тарихий экспонатлар билан бойитишга хизмат қилди.
ХХ аср ўрталарида Сурхон воҳасининг ижтимоий-иқтисодий ва маданий ҳаётида кечган жараёнлар, шу жумладан, архив ҳужжатлари ва тарихий манбалар асосида очиб берилган совет жамиятида бўлаётган ўзгаришларни аҳоли орасида тарғиб қилишда маданий муассасаларнинг ташкил этилганлиги ҳақидаги маълумотлар «O’zbekiston tarixi» телеканали «Кўҳна кентлар» кўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «O’zbekiston teleradiokanali» ДУКнинг 2020 йил 7 февралдаги 02-40-298-сон маълумотномаси). Ушбу кўрсатув томошабинларга Сурхон воҳасининг тарихида Термиз шаҳрининг ўзига хос ҳали тадқиқ этилмаган қирралари ҳақида маълумот берди.