Орипов Отабек Ориповичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тут ипак қурти (Bombyx mori L)нинг хориж зот ва дурагайларини оптимал парваришлаш технологиясини асослаш”, 06.02.04-Ипакчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Qx116.
Илмий раҳбар: Умаров Шавкат Рамазонович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02.
Расмий оппонентлар: Исматуллаева Дилором Адиловна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Абдримова Гулбахор Эримматовна, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Чорвачилик ва паррандачилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хориждан келтирилаётган тут ипак қуртларини Ўзбекистоннинг кескин ўзгарувчан табиий иқлим-шароитига ҳамда озуқасига мослаштириш асосида ипак қурти тухумлари тайёрлаш, пилланинг маҳсулдорлик ва технологик хусусиятларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
хориж ипак қурти зот ва дурагайларининг тухумларидан эмбрион жонланишининг оптимал гигротермик меъёрлари аниқланган;
интродукция қилинган зотларни меъёридаги ҳарорат ва нисбий намликда парваришлаш орқали, ипак қуртининг ҳаётчанлигини ошириш мумкинлиги исботланган; 
хориждан келтирилган ипак қуртларининг биологик ва хўжалик белгиларига ҳаво ҳарорати ва нисбий намлик таъсири чегаралари аниқланган;
илк бор хориждан келтирилган ипак қурти зотларини Ўзбекистон агроиқлим шароитига мослаштириш, уларни генетик потенциалини намоён этиш агротехнологияси ишлаб чиқилган;
хориж зот ва дурагайлари қуртларини дастага чиқиши ва пилла ўраш жараёнига гигротермик омиллар таъсири аниқланган;
хориж зот ва дурагайлари ҳосилдорлигини ошириш мақсадида “Хориждан келтирилган ипак қурти зот ва дурагайларини Ўзбекистон шароитида парваришлаш агротехнологиялари” номли тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тут ипак қурти (Bombyx mori L.)нинг хориж зот ва дурагайларини оптимал парваришлаш технологиясини асослаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
Республика уруғчилик корхоналарида хориждан келтирилган зотлардан тайёрланадиган дурагай уруғлар ҳамда фермер хўжаликларида парваришланадиган ипак қуртларининг пилла сифатини яхшилашга оид «Хориждан келтирилган ипак қурти зот ва дурагайларини Ўзбекистон шароитида парваришлаш агротехнологиялари» номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 17 июндаги 02/028-1748-сон маълумотномаси). Натижада 25 қути парваришланган наслли хорижий ипак қуртининг ҳар бир қутисидан 4,8 граммдан қўшимча уруғ тайёрланиб, бир қутисидан олинган иқтисодий самарадорлик 55404,0 сўмни, соф фойда эса 21554,0 сўмни ташкил этиб, рентабеллик 12,7 % га кўтарилган;
Хитойдан келтирилган “Япония” тут ипак қурти зотини Навоий вилояти Кармана туманидаги “Ипак қурти уруғчилиги” МЧЖда 21 қути парваришланган наслли хорижий ипак қуртининг бир қутисидан 5,1 грамм қўшимча ипак қурти уруғлари тайёрланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 17 июндаги 02/028-1748-сон маълумотномаси). Натижада иқтисодий самарадорлик 55606,8 сўмни, соф фойда эса 22952,3 сўмни ташкил этиб, рентабеллик 14,1 % га кўтарилган;
Хитойан келтирилган тут ипак қуртининг “Jigsong х Haoyue” саноатбоп дурагай уруғларининг 21 қутиси Фарғона вилоятининг “NURLI TONG SILK” МЧЖ корхонасида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 17 июндаги 02/028-1748-сон маълумотномаси). Натижада жорий қилинган дурагайнинг бир қутисидан 0,89 кг қўшимча хом-ипак олиниб, парваришланган 21 қути хориж дурагайидан 18,7 кг хом-ипак олинган ва иқтисодий самарадорлик 6025656 сўмни ташкил этиб, рентабеллик 27,6 % га кўтарилган.