Sayt test rejimida ishlamoqda

Буматова Аидахон Мергановнанинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шарқ лирик жанрларининг инглизча таржималарида шаклий-семантик ва поэтик уйғунлик ﴾ғазал ва рубоий мисолида﴿”. 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Fil343.
Илмий раҳбар: Сирожиддинов Шуҳрат Самариддинович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01.
Расмий оппонентлар: Қулмаматов Дўстмамат Саттарович, филология фанлари доктори, профессор; Салиева Зарина Илхомовна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ғазал ва рубоий жанрларини инглиз тилига таржима қилишда уйғун таржимага эришиш жараёнини илмий асослашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ғазал ва рубоий матнининг бевосита ва билвосита амалга оширилган турли таржима вариантларини ўзаро қиёсий  таҳлилга тортиш орқали Шарқ лирик жанрлари, хусусан, ғазал ва рубоийларни инглиз тилига таржима қилишдаги мавжуд муаммолар мисоллар асосида очиб берилган;  
шаклий-семантик ва поэтик уйғунликка эришиш борасидаги тажрибаларни умумлаштириб, соҳа ривожини таъминлашга қаратилган назарий ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган;
шарқ лирик жанрларининг инглиз тилига қилинган таржималарида шаклий-семантик ва поэтик матнлар сифатини баҳолаш учун илк марта “уйғунлик” категорияси киритилган ва илмий далилланган;
шарқ лирикаси, хусусан, туркий ғазал ва рубоий жанри намуналарини инглиз тилига таржима қилиш жараёнида қўлланиши мақсадга мувофиқ бўлган асосий тамойиллар ишлаб чиқилган; 
ғазал ва рубоий матнларининг билвосита ва бевосита амалга оширилган турли таржима вариантларининг ўзаро қиёсий таҳлили асосида шаклий-семантик ва поэтик уйғунликни келтириб чиқарадиган омиллар далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шарқ лирик жанрларининг инглизча таржималарида шаклий-семантик ва поэтик уйғунлик тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида:
Алишер Навоийнинг “Унутмоғилки то ҳажр этти бедод”, “Қон ёшум сориғ юз узра ошкор этти фироқ”, “Ёр чун истарки, бўлғаймен мудом андин йироқ” ва “Келгуси ул сарви сийминбар гули серобдек” мисралари билан бошланувчи ғазаллари таржимасидан “Жаҳон адабиёти” журналининг “Навоий сабоқлари” рукнида фойдаланилган (“Жаҳон адабиёти” журнали 2020 йил 6 июндаги 56-сон маълумотномаси). Натижада журнал рукни уйғун таржима тамойиллари асосида амалга оширилган шеърий таржималар билан бойитилган;
аруз вазнидаги ғазал ва рубоийларнинг инглиз тилига уйғун таржима қилиш тамойиллари асосида амалга оширилган Э.Воҳидовнинг “Инсон” қасидаситаржимасидан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси томонидан аруз вазнида битилган асарларни таржима қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2020 йил 3 июлдаги 01-03-01/625-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек адабиётини хорижда тарғиб этиш ишлари самарадорлиги ошишига хизмат қилган;
поэтик ифода усулларини таржимада сақлашга оид қарашлар, қофия, радиф ва бадиий санъатларнинг қўлланилиш тамойилларига  доир илмий-назарий хулосалардан Бокудаги Озарбайжон Фанлар академиясининг Низомий Ганжавий номидаги Адабиёт институтида ўзбек адабиётини ўрганувчилар учун ташкил этилган  ўқув машғулотлари дастурини тайёрлашда фойдаланилган (Озарбайжон Фанлар академияси Низомий Ганжавий номидаги Адабиёт институтининг2020 йил 15 августидаги 55-сон маълумотномаси). Натижада ғазал ва рубоийлар ҳамда ўзбек шоирларининг жаҳон адабиётидаги ўрни ҳақида талабаларда зарур билим ва кўникмалар шакллантирилган;
тадқиқот мазмуни юзасидан эълон қилинган мақолалардаги муҳим илмий-назарий хулосалардан “Ўзбекистон-Франция” дўстлик жамиятининг 56-01/10-сон лойиҳаси доирасида чоп этилган “Pilgrimage places and scared shrines in Uzbekistan” инглиз тилидаги мобил илованинг таржимасида фойдаланилган (“Ўзбекистон-Франция” дўстлик жамиятининг 2020 йил29 сентябрдаги  55-сон маълумотномаси). Натижада илова таржимасига киритилган матнларда шаклий ва поэтик маъноларнинг уйғунлигини таъминлашга эришилган;
ғазал ва рубоий матнларини инглиз тилига уйғун таржима қилишга оид тавсия ва илмий хулосалардан ИТД-1-098 рақамли “Ёшлар маънавиятини шакллантиришда Алишер Навоий адабий-педагогик қарашларининг ўрни ва аҳамияти” (2012-2014) мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил14 сентябрдаги 89-03-3306 сон маълумотномаси). Натижада Алишер Навоий ғазалларидаги маънавий ва аҳлоқий қарашлар уйғун таржимасининг бойишига асос бўлган;
Алишер Навоий ғазалларининг инглизча таржималаридаги бадиий санъатларни қайта тиклашга доир хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” ДУК телерадиоканалида эфирга узатиладиган “Навоийни англаш” ва “Шоҳ ва шоир” дастурини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2020 йил 23 июндаги 02-14-679-сон маълумотномаси). Натижада теледастур учун тайёрланган материалларнинг мазмуни назарий ва амалий маълумотлар билан бойитилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish