Sayt test rejimida ishlamoqda

Сейтназарова Тиллахан Елмуратовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ғўзанинг узоқ географик дурагайларини селекцион-генетик баҳолаш асосида бошланғич ашё яратиш”, 06.01.05-Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/Qx202.
Илмий раҳбар: Эгамбердиева Саида Абдисаматовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02.
Расмий оппонентлар: Бобоев Сайфулла Ғафурович, биология фанлари доктори, доцент; Қаххоров Иззатулло Тилавоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий - тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ғўзанинг интрогрессив шакллари ва тола чиқими юқори, географик келиб чиқиши жиҳатдан узоқ бўлган навлари асосида ҳосилдор, тезпишар, юқори тола чиқими ва сифатига эга тизма ва навлар яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор селекция жараёнларида қўлланилган ғўза коллекциясидаги юқори тола чиқимига эга хорижий давлат навлари ва интрогрессив шакллар иштирокида оддий узоқ географик дурагайлаш усули асосида янги рекомбинантлар олинган;
олиб борилган селекцион-генетик таҳлиллар асосида белгиларнинг трансгрессия частотаси ва даражаси юқори бўлган дурагай комбинациялар ажратилиб олинган;
толанинг SCI (толанинг йигирувчанлик индекси) кўрсаткичлари юқори бўлган дурагай комбинациялар аниқланган;
дурагай популяциялардаги танлов самарадорлиги, селекцион дифференциал ва танлов интенсивлиги асосида аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўзанинг узоқ географик дурагайларини селекцион-генетик баҳолаш асосида янги бошланғич ашё яратиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида: 
G.trilobum Skovsted, G.lobatum Gentry, G.harknessii Brandg., шунингдек, рудераль шакллар: G.hirsutum L. ssp. yucatanense ва G.hirsutum L. ssp. punctatum var. рurpurascens (Poir.) Mauer иштирокида олинган интрогрессив шакллар ва юқори тола чиқимига эга хорижий давлат селекцияга мансуб Sls 21726, “Номсиз” (0224), “Номсиз” (011761) келиб чиқиши АҚШ, G252-2, Qualla Lot 361, Qualla Lot 361 келиб чиқиши Австралиядан бўлган коллекция намуналаридан фойдаланилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 сентябрдаги №04/020-2991-сон маълумотномаси). Натижада ушбу манбаларнинг селекцияда самарадорлиги исботлаб, селекция ишларида фойдаланилган;
тадқиқотлар натижасида комплекс қимматли хўжалик белгиларига эга жумладан, ўсув даври давомийлиги 104 кун, маҳсулдорлик кўрсаткичи 156,1 г, бир дона кўсакдаги пахта вазни 6,0 г, 1000 дона чигит вазни 111,6 г, тола чиқими 39,6%, тола узунлиги 1,2 дюйм бўлган F4(Л-578 х S-6596) каби оилалари ажратиб олинган ва юқори тола чиқими ва сифатига эга навлар яратишда бошланғич ашё сифатида фойдаланилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 сентябрдаги №04/020-2991-сон маълумотномаси). Натижада ҳосилдорлиги юқори, вертициллёз вилтига нисбатан бардошли, тола чиқими 39-40% ва тола сифати IV-типга мансуб ўрта толали ғўзанинг С-6781 нави яратилган;
ўтказилган кўп мартали мақсадли танловлар ва Т-921 тизмасининг навдорлигини ошириш натижасида С-6781 нави яратилган ва Сирдарё тумани “Аслон Ибн Рахмон” фермер хўжалигида жами 0,70 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 сентябрдаги 04/020-2991-сон маълумотномаси). Натижада навнинг рентабеллик даражасини 16-20% га ошириш имконини берган.
С-6781 навининг уруғлик материаллари ЎзР ФА Генетика ва ЎЭБ институтининг “Ғўза генофонди” ноёб объекти коллекциясига тақдим этилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2020 йил 13 ноябрдаги 4/1255-2510-сон маълумотномаси). Бу ўрта толали ғўза намунаси коллекцияси фондини янада бойитиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish