Tashmanov Erjan  Baymatovichning

doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Videoaxborot tizimlarida televizion tasvirlarning sifat darajasini oshirish va fil`trlash jarayonlarining matematik modellari», 05.01.07– Matematik modellashtirish. Sonli usullar va dasturlar majmui (texnika fanlari).

Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /LA №0002078/.

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 14.07.2016/B2016.3.T.157.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti va O‘zbekiston Milliy universiteti, 14.07.2016.T.29.01.

Ilmiy maslahatchi: Mamatov Mashrabjon Shaxabutdinovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Rasmiy opponentlar: Petrov Nikolay Nikandrovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor (Rossiya Federatsiyasi); Zaynidinov Xakimjon Nasridinovich, texnika fanlari doktori, professor; Nigmatov Xikmatulla, texnika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: «UZTELECOM» aksiyadorlik kompaniyasi.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi:videoaxborot tizimlaridatelevizion tasvirlarning sifat darajasini oshirish va fil`trlash jarayonlarini rastrli modellari, usullari va algoritmlarini xususiy hosilali differensial tenglamalar yordamida ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

videoaxborot tizimlarida televizion tasvirlarga ishlov berish shakli va usullari, o‘ziga xos xususiyatlaridan  kelib chiqqan holda jarayonga talab etilgan chegaraviy shartlar va mezonlarga muvofiq Fur`e, veyvlet va diskret-kosinusli o‘zgartirishlar kiritish mexanizmi ishlab chiqilgan;

piksellarning o‘rtacha intensivligini berilgan qiymatlarida raqamli televizion tasvirlardagi sifat ko‘rsatkichini vizual baholash va tasvirning tiniqlik darajasini ta’minlash jarayonini boshqarish usuli ishlab chiqilgan;

raqamli televizion tasvirlarga vaqtiy va fazoviy ishlov berish jarayonlarining ikki parametrli nochiziqli tizimi, algoritmi va matematik modeli ishlab chiqilgan;

videoaxborot tizimlarida tasvirlarni segment va konturlarga ajratish usuli hamda dinamik ko‘rinishdagi raqamli televizion tasvirlarga ishlov berish jarayonlarining entropiy kodlash modeli ishlab chiqilgan;

videoaxborot tizimlaridaraqamli televizion tasvirlarga ishlov berish jarayonlarida differensial va diskret o‘yinlar nazariyasiga asoslanib, tasvirdagi nuqsonlarni bartaraf etish masalalarini xususiy hosilali differensial tenglamalar yordamida echish algoritmlari va usullari ishlab chiqilgan;

nochiziqli o‘yinlar masalasini shakllantirish va differensial tenglamalar asosida statik va dinamik televizion tasvirlarga kompyuterli ishlov berishda tasvir tiniqligini oshirishning chiziqli va nochiziqli fil`trlash usullari ishlab chiqilgan;

videoaxborot tizimlarida tasvirlardagi siljishlar, additiv, impul`sli va adaptiv gauss tipidagi nuqsonlarni anizitrop fil`trlash va tasvirlarning bo‘limli silliq modellari yordamida bartaraf etish usuli ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

Raqamli televiziontasvirlarga ishlov berish jarayonlarini boshqarish tizimi va matematik modellari asosida:

chiziqli va nochiziqli fil`trlash algoritm va modellarining instrumental dasturiy vositalar majmualari Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi korxonasida, jumladan «Toshkent radio televizion eshittirish markazi» Davlat unitar korxonasida joriy qilingan (Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligining 2016 yil 4 oktyabrdagi 02-8/5459-son ma’lumotnomasi). Olingan tadqiqot natijalari asosida differensial o‘yinlar nazariyasiga asoslangan tasvirlarni adaptiv va additiv fil`trlash usullari, dasturiy vositalar majmualari tasvirdagi siljish va nuqsonlarni 11% dan 26% gacha kamaytirish imkonini bergan;

televizion tasvirlarga ishlov berish jarayonlarning ikki parametrli nochiziqli tizimi va matematik modelini ishlab chiqish algoritmi «UZDIGITAL TV» MChJda joriy qilingan (Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligining 2016 yil 4 oktyabrdagi 02-8/5459-son ma’lumotnomasi). Olingan tadqiqot natijalari asosida yaratilgan algoritm videoaxborot tizimlarida tasvirlarni segment va konturlarga ajratish hamda dinamik ko‘rinishdagi raqamli televizion tasvirlarga ishlov berish jarayonlarining entropiyali kodlash modelini ishlab chiqish imkonini bergan;

televizion tasvirlar sifat ko‘rsatkichlarini baholash algoritm va tiniqlik darajasini ta’minlash jarayonini boshqarish usuli «O‘zbektelekom» AKning raqamli televizion tarmoqlarida joriy qilingan («O‘zbektelekom» AKning 2016 yil 4 oktyabr` 28-01/1420-son ma’lumotnomasi). Dissertatsiya tadqiqotining natijalari tasvirning tiniqlik darajasini 8,5% ga oshirish hisobiga raqamli televizion tasvirlarga ishlov berish jarayonlarini boshqarish tizimi samaradorligini oshirishni ta’minlash imkonini beradi.