Sayt test rejimida ishlamoqda

Эсанов Раҳмат Султон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тритерпен кислоталарининг (глицирризин, глициррет) янги ҳосилалари синтези ва биологик фаоллиги», 02.00.10–Биоорганик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/K213. 
Илмий раҳбар: Гафуров Махмуджон Бакиевич, кимё фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Биоорганик кимё институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Биоорганик кимё институти, DSc.02/30.12.2019.K/В.37.01.
Расмий оппонентлар: Абдулладжанова Нодира Гуломжоновна, кимё фанлари доктори, профессор; Халиков Турсунали Суюнович, кимё фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ширинмия (Glycyrrhiza glabra. L) ўсимлиги илдизининг тритерпеноидлари - ГлК ва ГКнинг янги ҳосилаларини синтез қилиш, ГК, ГКМАТ асосида молекуляр комплекслар олиш ҳамда олинган моддаларнинг биологик фаолликларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ГК ва ГКМАТнинг ароматик, гетероҳалқали аминлар, ДК ҳамда ФК билан супрамолекуляр комплекслари (38 та) олинган, уларнинг тузилиши оптик спектроскопия усуллари ёрдамида исботланган, комплекс бирикмаларнинг барқарорлик константалари ва Гиббс эркин энергиялари қийматлари аниқланган;
илк бор 3-О-АГлК билан қатор гетероҳалқали аминларнинг янги амидлари (14 та) синтез қилинган, уларнинг тузилиши ИҚ-, УБ-, 1Н, 13С ЯМР-спектроскопия усуллари ёрдамида аниқланган;
тритерпен кислоталарнинг амидлари синтезини амалга оширишда ПФКдан конденсирловчи агент сифатида қўллаш имконияти топилган ва реакциянинг тахминий механизми аниқланган;
ГК, ГлКнинг айрим ароматик ва гетероҳалқали аминлар, алкалоидлар билан 20 та тузлари олиниб, уларнинг физик-кимёвий катталиклари ҳамда кимёвий тузилиши ИҚ-спектроскопия ва масс-спектрометрия усуллари ёрдамида аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тритерпен кислоталарининг (ГК, ГлК) янги ҳосилалари синтези ва биологик фаоллиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ГлК ва унинг янги синтез қилинган ҳосилаларидан ФА-А11-Т060 рақамли «Перспектив иммуно-модулятор ва саратонга қарши препаратлар сифатида ҳужайра ҳажм бошқа-рилиши ва ҳажмга боғлиқ анион каналларининг янги модуляторларини излаш» лойиҳасида гипоосмотик стресс шароитида тимоцит ҳужайралари ҳажм бошқарилишига таъсирини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2020 йил 23 сентябрдаги 4/1255-1966-сон маълумотномаси). Натижада, ГлКнинг айрим алкалоидлар, гетероҳалқали аминлар билан олинган тузлари ҳужайралар ҳажм бошқарилиш тизимини кучли ингибирлаш имконини берган;
ГК, ГКМАТ билан гетероҳалқали аминлардан олинган комплекслар С-А-2018-004 рақамли «Анор (Punica granatum L.)нинг биотехнологик коллекциясини яратиш ва патогенсиз кўчатларини олиш технологиясини йўлга қўйиш» лойиҳасида анорнинr in vitro шароитда патогенсиз кўчатларини олишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 23 сентябрдаги 89-03-3437-сон маълумотномаси). Натижада, in vitro шароитда супрамолекуляр комплексларни озуқа муҳитига қўшилганда, анорнинг каллус тўқималаридан вегетатив органлар ҳосил бўлишини тезлаштириш имконини берган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish