Sayt test rejimida ishlamoqda

Еттибаева Лолахон Абдумаликовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ментол ҳосилалари синтези ва супрамолекуляр комплекслари ҳамда уларнинг биологик фаоллиги», 02.00.10 – Биоорганик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/K314. 
Илмий раҳбар: Абдурахманова Угилай Кoххоровна, кимё фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.03/30.12.2019.K.05.01.
Расмий оппонентлар: Абдуллаев Шавкат Воҳидович, кимё фанлари доктори, профессор; Назаров Отабек Мамадалиевич, кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятига молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ментол ҳосилалари синтези ва супрамолекуляр комплекслари ҳамда уларнинг биологик фаоллигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ментолнинг икки асосли карбон кислоталари билан янги ҳосилалари синтез қилиниб, уларнинг физик-кимёвий хусусиятлари аниқланган;
илк бор ментол ва ГК ҳамда ГКМАТ билан турли хил моляр нисбатлардаги сувда эрувчан супрамолекуляр комплекс бирикмалари олинган ҳамда физик-кимёвий ва спектрал усуллар асосида уларнинг кимёвий тузилишлари аниқланган;
олинган комплекс бирикмаларнинг барқарорлик константаси 1.79±1×104 га тенг эканлиги исботланган;
олинган супрамолекуляр комплекс бирикмаларининг биологик фаолликлари аниқланиб, ГК:Мт (4:1) нисбатдаги супрамолекуляр бирикмасининг аллоксан диабет шароитида чакирилган гипогликемик фаоллиги ва митохондрия мембранасини стабилловчи хоссаси ментол, ГК ва унинг ГК:Мт (2:1) ва ГК:Мт (9:1) комплексларига нисбатан фаолроқ эканлиги аниқланган;
ментол ва ГК ва ГКМАТ билан ҳосил қилган супрамолекуляр комплекслари буғдой (Triticum aestivum L.) ўсимлигининг ўсиши ва ривожланишига ижобий таъсир этиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ментолнинг икки асосли карбон кислоталар билан  ҳосилалари, ГК ҳамда ГКМАТ  билан олинган супрамолекуляр комплексларининг кимёвий тузилиши ва биологик фаоллиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Ширинмия ўсимлиги илдиз поясидан олинган глицирризин кислотасининг ментол билан супрамолекуляр комплексини С-А-2018-004 рақамли «Анор (Punica granatum L.)нинг биотехнологик коллекциясини яратиш ва патогенсиз кўчатларини олиш технологиясини йўлга қўйиш» амалий лойиҳасида анорнинг вегетатив органларини in vitro шароитда ривожланишини авжлантириш хусусиятини қиёсий таҳлил қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 21июлдаги 89-03-2621-сон маълумотномаси). Натижада, супрамолекуляр комплекс озуқа муҳитига қўшилганда in vitro шароитида анорнинг янги новдачалари ва илдиз ҳосил бўлиши тезлашиб, каллус тўқима ривожланишига имкон берган;
Ширинмия ўсимлиги илдизпоясидан олинган глицирризин кислотаси ва унинг моноамонийли тузининг ментол билан турли нисбатдаги супрамолекуляр комплекслари (ГК:Мт ва ГКМАТ:Мт препарати) Сирдарё вилояти Боёвут тумани фермер хўжаликларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020йил 28 августдаги 02/021-2732-сон маълумотномаси) Натижада, назорат майдонига нисбатан ҳосилдорликни гектарига ўртача 8 центнерга ошириш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish