Турапова Наргиза Ахмедовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Япон ва ўзбек тиллари соматик фразеологизмларининг чоғиштирма таҳлили (лингвомаданий аспект)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Fil.247.
Илмий раҳбар: Маматов Абди Эшонкулович филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01.
Расмий оппонентлар: Исламджанова Хазифахон, филология фанлари доктори, профессор; Гуревич Татьяна Михайловна (Россия Федерацияси) маданиятшунослик доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жахон иқтисодиёти ва дипломатия университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Япон ва ўзбек тилларидаги «атама»/«бош» мучасига тегишли соматик фразеологизмларнинг семантик уяларини аниқлаб, икки тилдаги «мэ»/«кўз» компонентли соматик фразеологизмларнинг ички шаклларини ўзаро чоғиштириб ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«атама»/«бош»нинг нафақат инсон танасининг ташқи қисмлари (аъзолари), балки унинг терисини ҳам ўз ичига олган “соматизм” тушунчасини белгилайдиган ишчи талқини асосланган;
япон ва ўзбек тилларида 16 та лексемалардан иборат «атама»/«бош» мучасидаги соматизмларнинг семантик уялари аниқланган ҳамда мазкур уяларнинг чоғиштирма ўрганиш асосида уларнинг муайян тасаввур билан боғлиқлик (ассоциация)лар сони жиҳатдан ҳам, маъно жиҳатдан ҳам фарқлари асосланган;
япон тилидаги «мэ» (кўз) компонентли ‘кўз – нигоҳ ’, ‘кўз – ҳаёт қўрғони’ ва ўзбек тилидаги «кўз» компоненти иштирокидаги ‘кўз – нигоҳ ’, ‘кўз – инсон’ соматик фразеологик бирликларнинг ички шаклидаги асосий тасаввур билан боғлиқлик (ассоциация) лар аниқланган;
солиштирилаётган тилларда «мэ»/«кўз» компоненти билан соматик фразеологик бирликларнинг ички шаклидаги ўхшашлик ва фарқлар, шунингдек, ҳар иккала тилда бир хил модификацияга эга ‘кўз – нигоҳ ’ билан боғлиқ бир хил тасаввур (ассоциация) тил эгалари томонидан турлича талқин қилиниши далилланган;
япон ва ўзбек тилларида «мэ»/«кўз» соматик бирлигига хос тўғридан-тўғри ва кўчма маъноларининг мотивлашганлиги, япон тилида инсонга нисбатан ташқи нуқтаи назар билан, ўзбек тилида эса, инсонга нисбатан ички нуқтаи назар билан қарашдан келиб чиқиб, асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Япон ва ўзбек тиллларида соматик фразеологизмларнинг чоғиштирма таҳлили юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
япон ва ўзбек тиллари соматик фразеологизмларнинг шаклланиши масаласи, шунингдек, японларнинг дунёқараши, анъаналари, урф-одатлари, ҳуқуқий ва ахлоқий меъёрларини ўзида акс эттирган лингвомаданий макроматнлар масаласи, уларнинг илмий-назарий асослари бўйича олинган натижалар илмий семинарнинг амалий қисмида жорийлаштирилди (Бадиий Академия қошидаги Икуо Хираяма номидаги маданият халқаро каравансарайнинг 2019 йил 11 июндаги 22-сон маълумотномаси). Ушбу натижалар япон ва ўзбек тиларининг соматик фразеологик бирликларининг ўзига хос хусусиятларини аниқлаш учун асос бўлди; 
ўқитувчилар ва талабалар орасида ўтказилган дискусс-семинарда тадқиқ қилинаётган тиллардаги соматик фразеологизмларнинг миқдорий таркиби ва уларнинг қўлланилиши частотаси бўйича тадқиқотнинг амалий натижаларидан фойдаланилди. (Тошкент давлат юридик университет қошидаги Нагоя унивеситетининг япон ҳуқуқи ва тилини ўрганиш марказининг 2019 йил 14 июндаги 114-сон маълумотномаси). Олинган натижалар оламни лисоний манзарасидаги ҳамда япон ва ўзбек халқлари миллий менталитетининг намоён бўлишидаги ўхшашликлар ва фарқларни аниқлашга хизмат қилди; 
япон тили соматик фразеологизмларнинг ўзига хос хусусиятлари, уларнинг лингвомаданий жиҳатлари бўйича тадқиқот материалларидан Ўзбек-япон инсон ресурсларини ривожлантириш марказида ўтказилган илмий семинарда фойдаланилган (Ўзбек-япон марказининг 2020 йил 23 январдаги 9-сон маълумотномаси). Илмий хулосалар япон ва ўзбек тиллари фразеологиясининг назарий асосларини ёритиш, уларнинг миллий-маданий хусусиятлари ҳамда икки тилнинг фразеологик бирликларининг ички табиятини аниқлаш учун асос бўлди;
япон ва ўзбек тилларининг соматик фразеологизмларининг қиёсий ўрганишга асосланган назарий ва амалий натижалар, шунингдек, илмий тадқиқотнинг амалий материаллари Токио (Япония)да “Асука сюппанся” нашриёти томонидан нашр қилинган “Менинг ўзбек тили илк китобим” (はじめてのウズベキスタン語) да жорий қилинди (Асука нашриётининг 2020 йилнинг 7 июлидаги 7-сон гувоҳномаси). Ўқув қўлланма ушбу соҳадаги билимларни оширишга, талабаларнинг лексик бойлигини тўлдиришга ва фразеологик бирликларни амалий қўллаш кўникмаларини ривожлантиришга ёрдам беради.