Zaripova Ra’no Ibodulloevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Ingliz  va o‘zbek  tillarida  oddiy  so‘zlashuv    nutqiga xos frazeologizmlarning adabiy normaga munosabati», 10.00.06–Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.PhD/Fil345.
Ilmiy rahbar: Mamatov Abdi Eshonqulovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat universiteti. 
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.Fil.72.03.
Rasmiy opponentlar: Kaxarova Iroda Sidikovna, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori; Xayrullaev Xurshidjon Zaynievich, filologiya fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Samarqand  davlat universiteti.    
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ingliz va o‘zbek tillarida oddiy so‘zlashuv nutqiga xos frazeologizmlarning o‘ziga xos xususiyatlari, yuzaga kelish omillarini o‘rganish asosida ularning adabiy til me’yorlariga munosabati va tarjimada berilish tamoyillarini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
ingliz va o‘zbek tillaridagi oddiy so‘zlashuv nutqi frazeologizmlarining metaforik-semantik xususiyatlariga ko‘ra frazeologik birlik, idioma, atamalik/terminologik xarakterga ega idiofrazeomatik birlik, frazeomatik birlik kabi ko‘rinishlari sintagmatik aspektda funksional yaxlitlik  kasb etishi isbotlangan;
qiyoslanayotgan tillar frazeosistemasi birliklariga xos yaxlitlik, turg‘unlik, izchillik, tizimlilik kabi norma belgilari va mazkur birliklar kontekstual-situativ qo‘llanishining uslubiy mavqeini belgilashda til paradigmasidagi leksik, grammatik, orfoepik sathlarga doir konnotativ (yashirin) me’yorlarning o‘zaro  funksionallik ko‘lami aniqlangan; 
obrazlilik, oddiy tasvir, ifodalash, pragmatik-uslubiy kabi baholash me’yorlari frazeologik birliklar tizimidagi birlamchi, ularni hosil qiluvchi qolgan barcha lisoniy (leksik, fonetik, sintaktik) vositalar  formal xususiyatga ega bo‘lgan ikkilamchi belgilar ekanligi asoslangan; 
kommunikativ maqsadiga ko‘ra minnatdorchilik, xursandlik, qoniqish, rag‘batlantirish kabi ijobiy hamda g‘azab, gina, hasad, kesatiq, kalaka, masxara kabi salbiy konnotatsiyalarga ega bo‘lgan oddiy so‘zlashuv va badiiy nutq frazeologizmlarining vaziyat kontekstida voqelanadigan shakl va mazmun munosabati va ularning tarjima qilinishida tillararo pragmatik asimmetriya yuzaga kelishi dalillangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Ingliz va o‘zbek tillarida oddiy so‘zlashuv nutqiga xos frazeologizmlarning o‘rni, lisoniy-uslubiy imkoniyatlarini aniqlash, mazkur birliklarning o‘ziga xos belgilari, shakllanish omillari, obrazlilik darajasini o‘rganish, tarjima tahlilini funksional mutanosiblik/nomutanosiblik nazariyasiga asoslangan holda amalga oshirish yuzasidan olingan ilmiy natijalar va amaliy takliflar asosida:
frazeologizmlarning lisoniy hodisalar sifatida nutqda muayyan uslubiy vazifalarda qo‘llanishi, yaxlit tizim sifatida namoyon bo‘lishi, murakkab tabiati, ma’nolarining bir butunligi yoki ular o‘rtasidagi qarama-qarshilik, tarixiy, etimologik ma’nolari bilan hozirgi davrdagi ma’nolari o‘rtasidagi farqlarni asoslashga doir xulosalardan Andijon davlat universitetida 2012-2014 yillarga mo‘ljallangan ITD-1-57 raqamli “O‘zbek tilining tatbiqiy yo‘nalishlarini amalga oshirishning dasturini ishlab chiqish” davlat amaliy-tadqiqot dasturlari doirasida amalga oshirilgan loyihada foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 9 yanvardagi 89-03-123-son ma’lumotnomasi). Natijada lisoniy mentalitetning o‘ziga xos xususiyatlarini ochib berish, gender farqli birliklarning uslubiy, mazmuniy, struktur hamda vazifaviy o‘ziga xosliklari kabi masalalarni yoritish hamda so‘zlashuv nutqining sotsiolingvistik, psixolingvistik xususiyatlarini aniqlashga erishilgan;
frazeologizmlarning xalq tilida turli ijtimoiy-ruhiy omillar ta’sirida yuzaga kelishi va umumxalq tomonidan bir xilda tan olinib, an’anaviy shaklda, o‘ziga xos turg‘un va barqaror ko‘rinishda, yaxlit semantik butunlikda, umumlashgan ko‘chma ma’noda qo‘llanishi jihatidan muayyan normaga egaligini ko‘rsata olishi bilan bog‘liq xulosalardan Buxoro telekanalining “Assalom, Buxoro”, “Sakkizinchi mo‘’jiza” teleko‘rsatuvlari ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi Buxoro viloyati teleradiokompaniyasining 2019 yil 10 oktyabrdagi 1/365-son ma’lumotnomasi). Natijada mazkur teleko‘rsatuvlar uchun tayyorlangan materiallarning mazmuni mukammallashgan, ilmiy dalillarga boy bo‘lishi ta’minlangan;
iboralarning til normasi, ularning an’anaviyligi, cheklanganligi yoki buzilishlarga uchraganligi, adabiy normaga munosabati, mazkur birliklarning umumxalq tomonidan tan olingan shakli, frazeologizmning ma’nosi, an’anaviy strukturasi o‘zgarishini tahlil qilish natijasida olingan xulosalardan Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi Djorjiya shtatida joylashgan Reformed universitetining talabalariga o‘zbek tili va madaniyatini o‘rgatish jarayonida foydalanilgan (Reformed universitetining 2020 yil 8 fevraldagi ma’lumotnomasi).  Natijada adabiy me’yor doirasida yuzaga kelgan frazeologizmlarning inglizcha, o‘zbekcha  izohli lug‘atlarda keltirilgan shakl va ma’nolarining rang-barangligini anglash va funksional jihatlarini tushunish uchun manba bo‘lib xizmat qilgan.