Нурматов Норқобил Жўраевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Эртапишарликка, адаптив қобилиятга йўналтирилган помидорни (L. esculentum Mill.) етиштириш технологияси ва селекциясининг илмий асослари”, 06.01.06 – Сабзавотчилик ва 06.01.05-Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.DSc/Qx127.
Илмий маслаҳатчи: Арамов Музаффар Хошимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университетининг Термиз филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/28.08.2020.Qx.13.03.
Расмий оппонентлар: Асатов Шухрат Исматович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори; Санаев Собир Тоирович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Мерганов Авазхон Тургунович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади жаҳон коллекцияси намуналаридан фойдаланган ҳолда республиканинг жанубий минтақалари тупроқ-иқлим шароитларига мос помидорнинг эртапишар нав ва дурагайларини яратиш, хўжалик қимматли белгиларнинг мавсумий ўзгарувчанлигини аниқлаш, адаптив қобилиятга йўналтирилган помидор селекциясида муҳитнинг ролини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор қуруқ субтропик шароитда помидорнинг эртапишар нав ва дурагайлари селекцияси учун бошланғич манба ажратилган;
биринчи авлод дурагайларида қимматли хўжалик белгиларнинг ирсийланиши ва доминантлик даражаси аниқланган;
эртапишарликка йўналтирилган помидор селекциясида гетерозис ҳодисасидан фойдаланишнинг самарадорлиги исботланган;
эртапишарликка ва адаптив қобилиятга йўналтирилган помидор селекциясида Ўзбекистон жанубий муҳитининг роли илмий асосланган;
помидор нав намуналарининг адаптив қобилияти ва экологик барқарорлиги ўрганилиб, юқори адаптив қобилиятга эга помидор нав ва дурагайлари селекцияси учун бошланғич манба ажратилган;
муҳим хўжалик белгиларнинг мавсумий ўзгарувчанлиги аниқланган ва уларни селекция жараёнида қўллаш бўйича тавсиялар берилган;
эртапишарликка ва адаптив қобилиятга йўналтирилган помидор селекциясида экологик омиллардан фойдаланиш самарадорлиги исботланган;
адаптив қобилиятга йўналтирилган помидор селекциясида муҳитнинг роли ва помидорнинг истиқболли эртапишар нав ва Ғ1 дурагайларининг мослашувчанлик хусусияти ва параметрлари илмий асосланган;
индивидуал танлов ва комплекс баҳолаш йўли билан помидорнинг тезпишар ва адаптив қобилияти юқори бўлган Л-1-99, Л-2-99, Л-3-99, Л-4-99 тизмалари олинган;
помидорнинг транспортбоп эртапишар серҳосил, нав ва биринчи авлод (Ғ1) дурагайлари яратилган ва Давлат реестрига киритилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Помидорнинг селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари бўйича олиб борилган изланишлар натижалари асосида: 
хўжалик учун қимматли белгиларга эга бўлган помидорнинг эртапишар серхосил, Шафақ ва Севара навлари яратилган ва 2003 йилдан давлат реестрига киритилган (Қишлоқ хўжалиги экинлари навларини синаш далат камиссиясининг 2016 йил 1 апрелдаги 53/4-132 сон маълумотномаси). Тадқиқотлар натижасида тур ичида чатиштириш орқали ноёб дурагайлар яратилган ва генетик белгилари ўзида мужассамлашган оилалар ҳамда тизмалар ажратиб олинган.
помидорнинг қимматли белгиларга эга бўлган, серҳосил ва эртапишар Шафақ навини етиштириш ишланмаси Сурхондарё вилояти Шўрчи тумани “Муборак-Ўктам” фермер хўжалигида 15,0 га, Термиз тумани “Termez Agro Seeds” МЧЖ га қарашли экин майдонида 23,0 га, Музработ тумани “Алишер агро” фермер хўжалигида 10,0 га, Қизириқ тумани “Жолғашев Беҳруз” фермер хўжалигида 10,0 га жами 58 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 11 апрелдаги 02/029-239 сон маълумотномаси). Бунинг натижасида Шафақ навидан андоза навига нисбатан гектарига 9,3 центнер қўшимча хосил олинган, иқтисодий самарадорлик гектарига ўртача 12 млн. сўмга ортган. 
помидорнинг қимматли белгиларга эга бўлган, серҳосил ва эртапишар Севара навини етиштириш ишланмаси Сурхондарё вилояти Шўрчи тумани “Муборак-Ўктам” фермер хўжалигида 20,0 га, Термиз тумани “Termez Agro Seeds” МЧЖ га қарашли экин майдонида 20,0 га, Музработ тумани “Алишер агро” фермер хўжалигида 12,0 га, Қизириқ тумани “Жолғашев Беҳруз” фермер хўжалигида 15,0 га жами 67 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 11 апрелдаги 02/029-239 сон маълумотномаси). Бунинг натижасида Севара навидан андоза навига нисбатан гектарига 10,5 центнер қўшимча ҳосил олинган, иқтисодий самарадорлик гектарига ўртача 11 млн. сўмга ортган.