Mavlyanova Dilobar Maxkamovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Joriy aktivlar hisobi, tahlili va auditining uslubiy jihatlarini takomillashtirish», 08.00.08 – Buxgalteriya hisobi, iqtisodiy tahlil va audit (iqtisodiyot fanlari). 
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam:  B2020.4.PhD/Iqt342.
Ilmiy rahbar: Dusmuratov Radjapbay Davlatbaevich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent moliya instituti, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Rasmiy opponentlar: Tuychiev Alisher Juraevich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Hotamov Komil Rabbimovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston buxgalterlar va auditorlar milliy assotsiatsiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi joriy aktivlar hisobi, tahlili va auditining tashkiliy-uslubiy jihatlarini takomillashtirish bo‘yicha ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
dargumon qarzlarning muddatiga mutanosib foizlar bo‘yicha rezerv shakllantirish asosida moliyaviy hisobot shaffofligi va aniqligini ta’minlash asoslangan; 
joriy aktivlarning tovar moddiy zaxiralari, sug‘urta zaxirasi, pul mablag‘lari, debitorlik qarzlari elementlarini me’yorlashtirish orqali tahliliy baholashni shakllantirish taklif qilingan; 
foydani maksimallashtirish uchun joriy aktivlar miqdorini belgilash va foydalanish samaradorligini kompleks tahlil qilish metodikasi ishlab chiqilgan;
joriy aktivlar auditini o‘tkazish modeli ishlab chiqilgan, hamda auditning omilli tahlilga asoslangan bosqichi tavsiya etilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Joriy aktivlar hisobi, tahlili va auditining uslubiy jihatlarini takomillashtirish bo‘yicha ishlab chiqilgan ilmiy takliflar va amaliy tavsiyalar asosida: 
dargumon qarzlarning muddatiga mutanosib foizlar bo‘yicha rezerv shakllantirish asosida moliyaviy hisobot shaffofligi va aniqligini ta’minlash bo‘yicha taklifi «O‘zdonmahsulot» AKning 2020 yil 10 iyundagi 1-son buyrug‘i bilan tasdiqlangan hisob siyosatida o‘z aksini topgan («O‘zdonmahsulot» AKning 2020 yil 10 iyundagi 14-1-23/191-975-son ma’lumotnomasi). Taklifni qo‘llash natijasida dargumon qarzlar bo‘yicha rezerv shakllantirish tartibi joriy etilgan. 2019 yil 1-chorakda rezerv miqdori 225,0 mln. so‘mni tashkil etgan, o‘tgan hisobot yilining shu davriga nisbatan 13,7 foiz kamayishiga erishilgan. Boshqa operatsion daromadlar sifatida 80,1 mln. so‘m dargumon qarzlar bo‘yicha rezerv qoplangan, debitorlik qarzdorligi miqdori kamaytirilgan;
joriy aktivlarning tovar moddiy zaxiralari, sug‘urta zaxirasi, pul mablag‘lari, debitorlik qarzlari elementlarini me’yorlashtirish orqali tahliliy baholashni shakllantirish bo‘yicha taklifi «Toshkentdonmahsulotlari» AKning 2019 yil 30 yanvardagi 1-son buyrug‘i bilan tasdiqlangan hisob siyosatida o‘z aksini topgan («Toshkentdonmahsulotlari» AJning 2019 yil 31 yanvardagi 4/92-son dalolatnomasi). Mazkur taklif bo‘yicha ishlab chiqilgan hisob-kitobni qo‘llash orqali 2018 yilda 7,2 foizga debitorlik qarzlari summasini kamaytirishga erishilgan. Debitorlik qarzlarining o‘rtacha qoplash muddatidan kelib chiqib, 2019 yil 1-choragi bo‘yicha 2018 yilning shu davriga nisbatan o‘rtacha qoldig‘ini 9,7 foizga kamaytirishga erishilgan;
foydani maksimallashtirish uchun joriy aktivlar miqdorini belgilash va foydalanish samaradorligini kompleks tahlil qilish metodikasini ishlab chiqish bo‘yicha taklifi «Toshkentdonmahsulotlari» AKni auditdan o‘tkazish jarayonida foydalanilgan («Toshkentdonmahsulotlari» AJning 2019 yil 31 yanvardagi 4/92-son dalolatnomasi va O‘zbekiston Auditorlar palatasining 2018 yil 25 oktyabrdagi 87/1–son ma’lumotnomasi). Mazkur taklif korxonaning moliyaviy ahvoliga joriy aktivlarning ta’sirini aniqlab bergan va ulardan foydalanish samaradorligi 25 foizga oshgan. Ko‘rsatkichlarning omilli tahlili amalga oshirilgan. Auditorlik tekshiruvini o‘tkazish uchun sarflangan xarajatlar (kelishilgan shartnoma summasi)ni 12 foiz kamaytirishga erishilgan. Natijada, ishonchsizlik va tavakkalchiliklarni bartaraf etish orqali auditor vaqti 6 foizga tejalgan va mehnat resurslaridan samarali foydalanilgan;
joriy aktivlar auditini o‘tkazish modeli ishlab chiqilgan, hamda auditning omilli tahlilga asoslangan bosqichlari bo‘yicha taklifi «Toshkentdonmahsulotlari» AKni auditdan o‘tkazish jarayonida foydalanilgan («Toshkentdonmahsulotlari» AJning 2019 yil 31 yanvardagi 4/92-son dalolatnomasi va O‘zbekiston Auditorlar palatasining 2018 yil 25 oktyabrdagi 87/1–son ma’lumotnomasi). Joriy aktivlardan foydalanish samaradorligini tekshirishda ma’lumotlar shaffofligi 14,7 foizga oshgan. Aylanma mablag‘larning individual ish ko‘rsatkichlari dinamikasini kuzatish imkonini berdi. Bu natijaga erishishda turli darajadagi mas’ul rahbarlarga talab ortgan.