Mizrabova Jeren Ismailovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Shekspir «Hamlet» tragediyasining o‘zbekcha tarjimalari: qiyosiy lingvopoetik tahlil», 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.PhD/Fil.324.
Ilmiy rahbar: Axmedova Shoira Ne’matovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat universiteti. 
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.Fil.72.03.
Rasmiy opponentlar: Nasrullaeva Nafisa Zafarovna, filologiya fanlari doktori, dotsent; Xallieva Gulnoz Iskandarovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Etakchi tashkilot: Jizzax davlat pedagogika instituti.    
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: «Hamlet» tragediyasining o‘zbek tiliga bevosita va bilvosita tarjimalarini qiyoslash orqali o‘girmalarning lingvopoetik xususiyatlarini aniqlash, bevosita qilingan o‘girmada mutarjim mahoratini o‘rganishhdan iboratdir.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
o‘zbek tarjimashunosligida ilk bor «Hamlet» asarining to‘rtta tarjimasida  asliyatning lingvopoetik xususiyatlari qayta voqelanishining darajalari va asarni o‘zbek tiliga bevosita tarjima qilishda ruh, g‘oya, ohang, obrazlar psixologiyasi adekvatligini ta’minlashdagi mutarjim mahorati aniqlangan;
«Hamlet» tragediyasi tarjimalaridagi inson tabiati, dunyoqarashi, ongi, ruhiy kechinmalari negizida yuzaga kelgan antropotsentrik tamoyillar tragediyaning badiiy tasvir ko‘lami, ifoda usuli, bosh qahramon xarakteri, estetik ideali, ruhiy-ma’naviy dunyosini qayta yaratishning ustuvor usullari ekanligi asoslangan;
o‘zbek va rus tarjimalarida asliyat muallifi qo‘llagan individual frazeologik va paremiologik birliklar, obrazli va badiiy vositalar hamda fojia tagmatnida yashiringan «olam – sahna» metaforasi personajlar nutqi, fe’l-atvori, xulqi va harakatlarida soxtalik, ikkiyuzlamachilik, ayyorlik kabi illatlarning ifodasi ekanligi dalillangan;
o‘zbek vositali o‘girmasida boy berilgan  shekspirona ruh va hajv uyg‘unligidagi sarkazm, satira, parodiya, zaharli kinoya, komik emotsionallik kabi insonga xos sub’ektiv xususiyatlar J.Kamol tarjimasida ekvivalent- funksional qiymat kasb etganligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
«Hamlet» asarining qiyoslangan to‘rtta (J.Kamol, M.Shayxzoda, M.Lozinskiy va B.Pasternak) tarjimalarida lingvopoetik xususiyatlari va vazifalarini aniqlash jarayonida erishilgan ilmiy natijalar asosida:
«Hamlet» dramasining o‘zbek adabiyotshunosligidagi tarixi, Hamlet xarakteri, ruxiy-ma’naviy dunyosi qamrovi, o‘ziga xos xususiyatlarining tarjimalarda aks ettirilishi masalalarini aniqlash, asarning milliy teatr va drama taraqqiyotining ta’siri xaqidagi xulosalardan FA-F1-GOOZ raqamli «Hozirgi qoraqalpoq tilida funksional so‘z yasalishi» mavzusidagi fundamental loyihani bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limining 2019 yil 27 avgustdagi 180-1-son ma’lumotnomasi). Natijada milliy madaniyatlar ta’sirining so‘z yasalishidagi o‘ziga xos funksional yasalishi borasida berilgan takliflar loyiha ishini bajarishga xizmat qilgan;
Shekspir pesalari turg‘un birliklarining tarjimalari, glossalarining izohlarini to‘ldirishning imkoniyatlari haqidagi ma’lumotlar «Shekspir pesalari turg‘un birliklarining inglizcha-o‘zbekcha lug‘ati (glossariy)»ni (ISBN 978-9943-5675-6-6) ishlab chiqishda qo‘llanilgan  (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2019 yil 2 noyabrdagi 89-03-4231-son ma’lumotnomasi). Natijada mazkur lug‘at «5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish», «5111400  – Xorijiy til va adabiyot», «5120200 – Tarjima  nazariyasi  va amaliyoti»  bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari talabalari ta’limi uchun asos bo‘lib xizmat qilgan;
qiyoslanayotgan tarjimalarda «Hamlet» matniga xos sintaksis, paremiologik birliklar, turli obrazli uslubiy vositalarning ifodalanishidagi farqli va o‘xshash  jihatlariga  doir xulosalardan AQShning Reformed universitetida  1-kurs yozma nutq amaliyoti darslarida (College Writing I) foydalanilgan (Reformed universitetining 2019 yil 23 dekabrdagi ma’lumotnomasi). Natijada chet ellik talabalar uchun  «Hamlet» asari o‘zbek  bevosita va vositali tarjimalari muammolarini o‘rganish, batafsil  qiyosiy tahlillar Shekspir asariga xos yangi g‘oyaviy-badiiy konsepti, paremiologik birliklar, yumor, qahramonlar ruhiyatini qayta yaratishdagi  mutarjim mahoratini o‘rganish imkoniyati vujudga  kelgan,  tarjimada adekvatlik, ekvivalentga  erishmoqlik usullarini tushunish uchun manba bo‘lgan;
tarjimashunoslikda vositali va bevosita tarjima shakllarining mavjudligi va  har birining o‘ziga xos badiiy xususiyatlarini yoritish muammolarini  ko‘rsatib  beruvchi  materiallardan «Buxoro» teleradiokanalining «Assalom Buxoro», «Sakkizinchi mo‘’jiza» eshittirishlarida foydalanilgan (Buxoro viloyati teleradiokompaniyasining 2019 yil 25 sentyabrdagi 1-341-son ma’lumotnomasi). Natijada tomoshabinlar tafakkurida o‘zbek tarjimalarida asliyat muallifining individual obrazli va badiiy vositalari, fojia tagmatnida yashiringan «olam – sahna» metaforasi haqidagi  tasavvurlarning paydo bo‘lishi kuzatilgan.