Sayt test rejimida ishlamoqda

Минниқулов Ислом Урол ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон.

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида шарт муносабатларини ифодаловчи тил бирликларининг прагматик аспекти (шарт гаплар мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Fil869. 
Илмий раҳбар: Сапарова Қундуз Отабоевна, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Тўхтасинов Илхом Мадаминович, педагогика фанлари доктори, доцент; Муҳаммедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: инглиз ва ўзбек тилларида шарт муносабатларини ифодаловчи тил бирликлари прагматик аспектининг перформатив нутқ актлари ва импликатура ҳосил қилиш потенциали нуқтаи назаридан ўхшаш ва фарқли томонларини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилларида шарт конструкциялари нутқ акти сифатида локуция, иллокуция ва перлокуция сингари уч босқичли фаолиятдан таркиб топиши ва маълум коммуникатив контекстда муайян перформатив нутқ актини воқелантириш имконияти лингвистик ва экстралингвистик омиллар ёрдамида исботланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги шарт конструкциялари юзага келтирувчи директив, экспрессив, комиссив, ассертив ва декларатив нутқ актлари таснифланган ва уларнинг синтактик бирлик ёрдамида воқеланиши сингари изоморфик ҳамда ифодаланишидаги имплицитлик ва эксплицитлик, синтактик структура жиҳатидан турлича (содда, қўшма ва мураккаб гаплар билан) реаллашуви каби алломорфик хусусиятлари асосланган;
қиёсланаётган тилларда шарт муносабатини ифодаловчи тил бирликларининг мулоқотнинг миқдор, сифат, мавзуга оидлик ва мулоқот услуби каби тамойилларининг мақсадли бузилиши натижасида конверсацион импликатура ҳосил қилиш потенциали далилланган;
қиёсланаётган тилларда шарт формаларидан фойдаланиш орқали мулоқот тамойилларининг мақсадли бузилиши оқибатида юзага келган импликатура аниқланган ва нутқ иштирокчиларининг импликатура ҳосил қилишдаги турли прагматик интенциялари каби ўзига хосликлар ва мазкур импликатуранинг нутқий акт функциялари сингари ўхшашликлар бадиий матнлар мисолида асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Инглиз ва ўзбек тилларида шарт муносабатларини ифодаловчи тил бирликларининг прагматик аспектини очиб беришда олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларида шарт конструкциялари иллокутив кучга ҳам эга бўлиб, маълум коммуникатив контекстда муайян перформатив нутқ актини воқелантириш имконияти, уларнинг ўхшаш ва фарқли хусусиятлари, шарт гапларнинг конверсацион импликатура ҳосил қилиш имконияти, мулоқот тамойилларини бузишидан мақсад, ҳосил бўлган импликатура ва унинг прагматик функциясидаги изоморфик ва алломорфик хусусиятлари бўйича хулосалар ва илмий янгиликлардан № ОТ-Ф8-062 «Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари» мавзуидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 89-03-4446-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа бўйича тайёрланган дарслик ва электрон ресурслар мазмунини бойитиш имконини берган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги шарт конструкциялари юзага келтирувчи директив, экспрессив, комиссив, ассертив ва декларатив нутқ актлари ва уларнинг синтактик бирлик ёрдамида воқеланиши сингари изоморфик ҳамда ифодаланишидаги имплицитлик ва эксплицитлик, синтактик структура жиҳатидан турлича (содда, қўшма ва мураккаб гаплар билан) реаллашуви каби алломорфик хусусиятларига доир амалий таклиф, хулоса ва материаллардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган № ИТД-1, А-1-209 «Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги (инглиз тили) бўйича назарий фанлардан инглиз тилида дарслик ва ўқув қўлланмалар яратиш ва ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар луғатини тузиш» мавзуидаги амалий лойиҳа доирасида ўқув қўлланма яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 89-03-4446-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган ўқув қўлланма мазмуни бойитилган;
қиёсланаётган тилларда шарт формаларидан фойдаланиш орқали мулоқот тамойилларининг мақсадли бузилиши натижасида юзага келган импликатура ва нутқ иштирокчиларининг импликатура ҳосил қилишдаги турли прагматик интенциялари каби ўзига хосликлар ва мазкур импликатуранинг нутқий акт функциялари сингари ўхшашликларга доир таклиф ва хулосалардан магистратура талабалари учун прагмалингвистика фанидан дарслик ва қиёсланаётган тилларда шарт гапларнинг директив, экспрессив, ассертив, комиссив ва декларатив каби перформатив нутқ актлари ҳосил қилиш имкониятига доир хулосалардан бакалавр талабалари учун «Инглиз ва ўзбек тилларида шартли муносабатларни ифодаловчи тил бирликларининг прагматик томони» номли ўқув қўлланма мазмунини бойитишда фойдаланилган (Қозоғистон Республикаси, Остона Евроосиё миллий университетининг 2020 йил 5 февралдаги маълумотномаси). Натижада, мазкур дарслик ва ўқув қўлланма мазмунининг бойишига хизмат қилган;
қиёсланаётган тилларда шарт формаларидан фойдаланиш орқали коммуникантларнинг мулоқот тамойилларини бузишидан мақсади, ҳосил бўлган импликатура ва унинг прагматик функциясидаги ўхшаш ва ўзига хосликларга доир фикр-мулоҳазалар ва таклифлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «O’zbekiston» телерадиоканалининг «Бедорлик», «Таълим ва тараққиёт» номли махсус эшиттиришларнинг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокампанияси «O’zbekiston» телерадиоканалининг 2019 йил 25 сентябрдаги 04-25-1914-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур эшиттиришларнинг мазмуни шарт гапларнинг прагматик аспектига оид тавсиялар билан бойитилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish