Sayt test rejimida ishlamoqda

Милиев Сувонқулнинг 
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Глобал илмий-бадиий талқин поэтикаси», 10.00.07 – Адабиёт назарияси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.DSc/Fil197.
Илмий маслаҳатчининг фамилияси, исми, шарифи, илмий даражаси ва унвони: 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019. Fil.46.01 
Расмий оппонентлар: Болтабоев Ҳамидулла Убайдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор; Қуронов Дилмурод Ҳайдаралиевич, филология фанлари доктори, профессор; Аҳмедова Шоира Нематовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: глобал илмий-бадиий талқин муаммосини адабий-эстетик категория сифатида аниқлаштириш, унинг структур ва қиёсий-типологик таҳлиллар билан боғлиқлиги, бадиий адабиётни теран ва самовий мезонларда ўрганиш – адабиёт фалсафаси глобал илмий-бадиий талқин эканлигининг илмий-назарий асосларини белгилашдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
глобаллашув инсоният илмий ва бадиий тафаккурида кескин ўзгариш ясагани тадқиқотнинг назарий асоси сифатида қайд этилган;
бадиий асар ва бадиий матннинг глобал илмий-бадиий талқини адабий-эстетик категория сифатида асосланган;
лексик маъно билан бадиий маънонинг муштарак ва фарқли жиҳатлари, бадиий маъно сифат ва миқёс жиҳатидан янги ҳодиса эканлиги далилланган;
глобал илмий-бадиий талқин бадиий маънонинг универсал миқёс, фалсафий теранлик ва ирфоний моҳият касб этиши илмий асосланган;
структур таҳлил глобал илмий-бадиий талқин воситаси, структур тафаккур бадиий матнни англаш ва шарҳлашда методологик йўл сифатида далилланган;
бадиий асар структурасида учлик (триада) принципининг бадиий функцияси “Ўткан кунлар” романи мисолида очиб берилган;
мумтоз ғазалда байт структурасида қиёс усулининг етакчилик қилиши ҳамда байт поэтик маъносини очишдаги хизмати илмий далилланган;
қиёсий-типологик усул глобал илмий-бадиий талқин қуролларидан бири сифатида асослаб берилган;
адабиёт фалсафаси янги илмий йўналиш сифатида моҳиятан глобал илмий-бадиий талқин эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Глобал илмий-бадиий талқин муаммоси тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:  
“Глобаллашув ва бадиий адабиёт”, “глобаллашув”, “глобал хавфсизлик”, “глобал муаммолар”, “глобаллашув тушунчаси ва унинг етакчи белгилари” ҳақидаги илмий-назарий қарашлари ва хулосалардан  ФА-Ф8-32 рақамли “Ўзбек халқ ижоди ёдгорликлари” 100 жилдлигини нашрга тайёрлаш ва уни текстологик ўрганиш масалалари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (ЎзР ФАнинг 2020 йил 23 июндаги №3/1255-1302-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек фольклори ва адабиёти тарихини яратишда илмий-бадиий талқиннинг янгича методологик асослари амалиётга киритилган; 
илк бадиий талқинлар, глобаллашувнинг ижтимоий муаммо сифатида ўрганилиши борасида чиқарилган илмий-назарий хулосалардан Ф1-ФА-055746 рақамли “Марказий Осиё халқлари қўлёзма ёдорликларини тадқиқ этиш. Ўзбекистон шоир ва ёзувчилари архивини илмий тавсифи ва нашр қилиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (ЎзР ФАнинг 2020 йил 23 июндаги №3/1255-1302-сон маълумотномаси). Натижада структур таҳлилнинг назарий асослари, унинг бадиий асар тадқиқида қўлланиш принциплари ижодкорлар архивидаги бадиий асарларни таснифлаш ва талқин қилишга хизмат қилган;
Алишер Навоий ижоди бўйича чиқарилган янги илмий талқинлар ва умумий илмий-назарий хулосалардан А-1-118 рақамли “Алишер Навоий образининг тасвир ва талқинларига оид ўқув қўлланмасини тайёрлаш ва нашр этиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 14 сентябрдаги №89-03-3304-сон маълумотномаси). Натижада, Алишер Навоий асарларининг глобал илмий-бадиий талқинини бойитишга асос бўлган;
глобал илмий-бадиий таҳлил, глобаллашув ва типология, Абдулла Қодирий ва Шекспир асарлари ўртасидаги бадиий муштаракликларга доир чиқарилган илмий-назарий хулосалардан Озарбайжон Миллий Фанлар академияси Низомий номидаги Адабиёт институтининг “Озарбайжон-Туркманистон-Ўзбекистон адабий алоқалари” бўлимида озарбайжонлик ўзбекшунослар томонидан фойдаланилган (Низомий номидаги Адабиёт институтининг 2020 йил 16 июндаги маълумотномаси), Натижада глобал таҳлилнинг адабий фалсафий асослари ҳақидаги билимларни кенгайтиришга эришилган;
глобал илмий-бадиий талқин ва бадиий маънонинг универсал миқёси, фалсафий теранлик ва ирфоний маъно, структур таҳлил глобал илмий-бадиий талқиннинг асосий методлардан бири экани, мумтоз ғазалиётда илк байтнинг поэтик маъносини ифодалашдаги функционал вазифаси хусусидаги илмий-назарий хулосалардан Озарбайжон Миллий Фанлар академияси Низомий номидаги Адабиёт институтининг “Озарбайжон-Туркманистон-Ўзбекистон адабий алоқалари” бўлимида озарбайжонлик ўзбекшунослар томонидан фойдаланилган (Низомий номидаги Адабиёт институтининг 2020 йил 16 июндаги маълумотномаси). Натижада Алишер Навоий ғазалиётида байт структураси ҳақидаги илмий хулосалар лойиҳа учун назарий манба сифатида хизмат қилган;
Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг Алишер Навоий поэтикасини ўрганишда кўтарилган муаммоларига доир амалий материаллардан айрим кўрсатувлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали”нинг 2020 йил 28 майдаги 02-02-651-сон маълумотномаси). Натижада “Ўзбекистон телеканали”да тайёрланиб, эфирга узатилган “Тилга эътибор – элга эътибор”, “Ассалом, Ўзбекистон!”, “Муносабат” каби кўрсатувларнинг савияси оширилишига эришилган;
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Адабий танқид ва адабиётшунослик бўлимининг 2019-2020 йиллар давомида ўтказган турли йиғилиш ва муҳокамаларида диссертация илмий натижаларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2020 йил 28 майдаги № 01-03-06-/524-сон маълумотномаси). Натижада, диссертантнинг қарашлари асосида қиёсий типологик усул глобал илмий-бадиий талқиннинг илмий-методологик қуролларидан бири сифатида қиёсланган ҳодиса ва маъноларни бойитади, муайян даражада  ўзгартиради деган илмий хулосага келинган;
Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Алишер Навоий бадииятини ўрганишда кўтарилган муаммоларига оид амалий материаллардан айрим эшиттиришлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон ДУК”нинг 2020 йил 12 октябрдаги 04-25-934-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон телерадиоканалида тайёрланиб, эфирга узатилган “Тилга эътибор”, “Бедорлик”, “Адабий жараён” каби эшиттиришларнинг мавқеи оширилишига эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish