Sayt test rejimida ishlamoqda

Маматов Камол Шавқиевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Иссиқхоналарда помидорни зараркунандалардан ҳимоя қилишнинг илмий–асосланган усул ва воситалар мажмуаларини такомиллаштириш”, 06.01.09 – Ўсимликларни ҳимоя қилиш (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.DSc/Qx43.
Илмий маслаҳатчи: Ходжаев Шамил Турсунович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўсимликларни ҳимоя қилиш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/30.12.2019.Qx.13.01.
Расмий оппонентлар: Кимсанбоев Хожимурод Хамроқулович қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Хайитмуратов Арслонбек Файзуллаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори; Умурзоқов Элмурод,қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Сабзавотчилик-полизчилик ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Иссиқхоналарда помидор зараркунандаларининг тур таркиби, асосий зараркунандаларнинг биологик ва экологик хусусиятлари, тарқалишини харитага тушириш ҳамда четдан кириб келган янги помидор ва картошка куялари, иссиқхона трипси каби зараркунандаларнинг тақалишини башорат қилиш ҳамда уларга қарши биологик, генетик ҳамда кимёвий кураш усул ва воситаларини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
иссиқхонада экиладиган помидор экинида зараркунандаларнинг тур таркиби ва тарқалиши аниқланган;
аниқланган ҳар бир зараркунанданинг зарари ва унинг боғлиқлигини ўрганиш асосида иқтисодий зарар берадиган миқдор мезони аниқланган;
помидор куясининг (Tuta absoluta Meyr.) ривожланиш хусусиятлари, тарқалиши ва зарарлилик даражаси аниқланган; 
иссиқхоналарда ўсувчи помидор ўсимлиги зараркунандаларининг табиий кушандалари ва уларнинг аҳамияти аниқланган;
помидор зараркунандаларига қарши олдини олиш, нокимёвий, ресурстежамкор ҳамда камзахарли усул ва воситалар мажмуи яратилган; 
тангақанотлилар (Lеpidoptera) туркумига кирувчи зараркунанда ҳашаротларга қарши феромониторинг усули ишлаб чиқилган;
зараркунандалар мажмуига қарши синалган замонавий ва самарали пестицидларнинг самарадорлиги аниқланган;
барча ижобий натижа кўрсатган ҳимоя тадбирларининг хўжалик ва иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иссиқхоналарда помидорни зараркунандалардан ҳимоя қилишнинг илмий асосланган усул ва воситалар мажмуаларини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқотлар асосида: 
Иссиқхоналарда помидорда оққанотга қарши 7 та, занг канага қарши 9 та, кемирувчи зараркунандалардан кузги тунламга қарши 5 та, ғўза тунлами қуртларига қарши 3 та, гамма тунламига қарши: 5 та, ғовак ҳосил қилувчи пашшага қарши 6 та, нематодларга қарши 4 та, помидор куясига қарши 11 та, жами 50 та турли гуруҳга мансуб кимёвий препаратлар помидор зараркунандаларига қарши қўллаш учун Давлат кимё комиссияининг пестицидларга рухсат берувчи Рўйхати»га киритилган (Ўзбекистон Республикаси кимёлаштириш ва ўсимликларни ҳимоя қилиш воситалари Давлат комиссиясининг 2020 йил 10 мартдаги 2-5/67-сон маълумотномаси). Натижада ушбу рўйхатга киритилган воситалардан иссиқхоналарда помидор зараркунандаларига қарши курашда кенг фойдаланилган;
помидор экинида Оққанотга қарши Амплиго 150 м.к.сус. 0,6-0,8 л/га., Капито 50% эм.к. - 0,8 л/га. Занг канага қарши Эффектум-Дуо 40% к.с.- 0,15 л/га., Гексамек 1,8% к.э.,-0,2 л/га., Капито 50% эм.к. - 0,225 л/га, Вертимек 1,8% к.э.-0,2 л/га. Кузги тунламга қарши Дельтацис 2,5% эм.к.-0,5 л/га, Децис 2,5% эм.к.-0,7 л/га. Кўсак қуртига: Индекс 15% сус.к.-0,4 л/га, Эмабен 5% с.э.г.-0,35 кг/га Ғовак ҳосил қилувчи пашшага қарши: А.3.3, 3,8% э.к. -0,15 л/га Помидор куясига қарши: Мекар МЭ (18 г/л) 0,1-0,2 л/га, Абамек 1,8% к.э. -0,3 л/га, GF-1587-0,4 л/га, Кораген 200 к.э.- 0,2 л/га, Аваунт 15% к.э. -0,45 л/га, Бензоат Супер 10% с.э.г. 0,15-0,25 л/га сарф меъёрларида Тошкент ва Самарақанд вилоятлари иссиқхона хўжаликларида жами 4 гектар майдонда жорий этилган («Ўзагрокимёҳимоя» акциядорлик жамиятининг 2020 йил 20 майдаги 01–13/321–сон маълумотномаси). Бунинг натижасида иссиқхона хўжаликларида зараркунандалар зарарининг олди олинган;
иссиқхона хўжаликларида помидорнинг сўрувчи зараркунандаларига қарши Эффектум-Дуо 40% эм.к. (0,15 л/га.), Капито 93% эм.к. (0,25 л/га.) ва бошқа препаратлар синовдан ўтказилиб, уларнинг қўллаш регламенти ишлаб чиқилган ҳамда 2016-2019 йилларда 5 гектар майдонган жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 8 майдаги 02/025–1333 сон маълумотномаси). Натижада юқори биологик, хўжалик ва иқтисодий самарадорликка эришилиб, ўртача 173-190 центнергача помидор ҳосили сақлаб қолинган;
помидорнинг кемирувчи зараркунандаларига қарши Короген 200 к.э. (0,2 л/га.), Амплиго 150 м.к.сус (0,8 л/га.) препаратлари 2016-2019 йилларда 5 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 8 майдаги 02/025–1333 сон маълумотномаси). Натижада ўртача 300 центнергача помидор ҳосили сақлаб қолинган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish