Исламов Шахзод Захидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «ИШИД (Ироқ ва Шом ислом давлати)» террорчи ташкилотининг ахборот хуружи ва уни бартараф этиш йўллари, 07.00.04 – Диншунослик (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Tar.50.
Илмий раҳбар: Ҳасанов Аҳаджон Аҳмаджонович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон халқаро ислом академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон халқаро ислом академияси, DSc.35/30.12.2019.IsI./Tar/F.57.01.
Расмий оппонентлар: Мунавваров Зохидилло Иномходжаевич, сиёсий фанлари доктори, профессор; Закурлаев Абдумутал Каримович, юридик фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: “ИШИД” террорчи ташкилотининг медиа платформалардаги диний мазмундаги маҳсулотлари диний асосга эга эмаслигини исботлаб бериш ва унинг таъсирини олдини олиш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“ИШИД”нинг диний мазмундаги маҳсулотларига қарши аҳли сунна вал жамоа йўналиши уламоларининг илмий-маърифий раддиялар бериш диний вазият барқарорлигини белгиловчи феномен экани дунё уламолари фатволари мисолида очилган ҳамда бунга дунёдаги 120 дан зиёд уламоларининг “очиқ хати” мисол бўла олиши кўрсатиб берилган;
Яқин Шарқ минтақасида этно-конфессионал муносабатларнинг Ироқ ва Сурия ҳудудидаги трансформацияси диний-сиёсий вазият фонида содир бўлгани асослаб берилган ҳамда ушбу ташкилот диний ғоя ва даъволари диний асосга эга эмаслиги, балки ҳарбий-сиёсий уюшма экани, диндан эса фақатгина тарғибот сифатида фойдаланиши очиб берилган;
республикада ижтимоий-маънавий муҳитни янада соғломлаштириш, экстремизм ва терроризмнинг олдини олиш, айниқса, Интернет ва ижтимоий тармоқлар орқали “халифалик”, “жиҳод”, “шаҳид”, “куфр”, “ҳижрат” каби тушунчаларнинг ғаразли мақсадларда бузиб талқин қилиниши муқаддас динимиз моҳиятига умуман зид экани Қуръони карим оятлари, ҳадислар, машҳур уламоларнинг фикрларига таянган ҳолда асосланган;
“ИШИД”нинг медиа тарғиботида дин асосларини нотўғри талқин қилиш, мазҳаблар ўртасидаги айрим жузъий фарқларни диний адоват даражасигача олиб чиқиш ҳамда ташкилот асосчилари томонидан чиқарилган қоидалар давлат қонунларидан ҳам устун кўрсатишга интилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
“ИШИД”нинг диний мазмундаги маҳсулотларига қарши аҳли сунна вал жамоа йўналиши уламоларининг илмий-маърифий раддиялар бериш диний вазият барқарорлигини белгиловчи феномен экани дунё уламолари фатволари мисолида очилган ҳамда бунга дунёдаги 120 дан зиёд уламоларининг “очиқ хати” мисол бўла олиши кўрсатиб берилган таклифлар асосида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг махсус дастури ишлаб чиқилган (Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2020 йил 25 февралдаги 02/69-сонли маълумотномаси). Натижада, имом-хатибларда оммабоп ижтимоий тармоқ платформалар орқали “ИШИД” сингари террорчи ташкилотларнинг ботил ғояларига раддиялар беришда кўникмалар шакллантирилган;
Яқин Шарқ минтақасида этно-конфессионал муносабатларнинг Ироқ ва Сурия ҳудудидаги трансформацияси диний-сиёсий вазият фонида содир бўлгани асослаб берилган ҳамда ушбу ташкилот диний ғоя ва даъволари диний асосга эга эмаслиги, балки ҳарбий-сиёсий уюшма экани ҳақидаги материалларда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш, конфессиялар ва миллатлараро тотувликни мустаҳкамлашга қаратилган чора-тадбирлар дастури”нинг “Интернет тармоғида соғлом диний-маърифий тарғибот фаолиятини ташкил этиш ва ахборот хуружларининг олдини олиш” йўналиши тадбирларини ишлаб чиқишида фойдаланилган (Дин ишлари бўйича қўмитанинг 2020 йил 20 мартдаги 2120/1-сон маълумотномаси). Ушбу илмий натижаларнинг амалга оширилиши республикамизда диний вазият барқарорлигини сақлаш, аҳолига ислом динининг инсонпарвар ғояларини етказиш, экстремизм, терроризм, мутаассиблик, миссионерлик ва прозелитизм каби таҳдидларнинг олдини олишга хизмат қилган;
“ИШИД”нинг медиа тарғиботида дин асосларини нотўғри талқин қилиш, мазҳаблар ўртасидаги айрим жузъий фарқларни диний адоват даражасигача олиб чиқиш ҳамда ташкилот асосчилари томонидан чиқарилган қоидалар давлат қонунларидан ҳам устун кўрсатишга интилиши Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясида намойиш этилган “Икки тақдир”, “Жаҳолат сиртмоғи” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (“O`zbekiston” телерадиоканалининг 2020 йил 30 мартдаги 01-15-629-сон далолатномаси). Бу орқали кенг жамоатчиликка Яқин Шарқ минтақасидаги қуролли ҳаракатлардан кўзланган асосий мақсад диний омиллар эмаслиги, балки ҳокимиятга эришиш ва минтақа давлатларининг бой ресурсларидан фойдаланишга интилиш экани ҳақидаги хулоса етказилган.