Ахмадалиева Нигора Одиловнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Олий ўқув юртлари профессор-ўқитувчиларининг меҳнат шароитларини яхшилаш йўллари ва саломатлигини сақлаш», 14.00.07 – Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:В2018.1.DSc/Tib303.
Илмий раҳбар: Саломова Феруза Ибодуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Камилова Роза Толоновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Зарединов Дамир Арифович, тиббиёт фанлари доктори; профессор; Искандарова Шахноза Тулкиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Корё Университети (Жанубий Корея).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг меҳнат шароитларни яхшилаш ва саломатлигини сақлаш ҳамда заҳира салоҳиятини оширишга қаратилган чора-тадбирлар тизимини баҳолашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг замонавий ижтимоий тузилиш хусусиятлари жинси, ёши, иш тажрибаси бўйича замонавий университет ўқитувчиси ишининг ҳажми белгиланган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг ижтимоий ҳимоясизлиги, нотўғри овқатланиш, иш жойида овқатланиш учун шароит йўқлиги; ўқитувчилар таркибининг етарлича бандлиги, ёзги таътиллари ташкил этилмаганлиги; зарарли одатлар, чекиш, алкогол ичимликларни суиистеъмол қилиш, соғлиғини сақлаш учун мотивациянинг йўқлиги исботланган;
профессор-ўқитувчиларнинг нотўғри иш шароти ва кун тартибининг издан чиқиши натижасида турли соматик касалланганликлар, асаб рухий зўриқишлар, юрак-қон томир тизими касаликлари билан касалланиш даражасини субъектив баҳолаш тизими асосланган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг иш муҳити омилларининг, яъни шовқин, микроиқлим, ёритилганлик ва  нурланиш даражасининг сифат ва миқдорий тавсифи, кўрсатилган меҳнат хусусиятлари 3-даражали зарарли ўта оғир иш ҳисобланиб, меҳнат интенсивлигини баҳолаш имкон бериши асосланган;
профессор-ўқитувчилар психологик ҳолати ва уларда ҳиссий чарчоқ синдромининг тарқалиш даражаси баҳоланган ва олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчилари билан олиб бориладиган соғломлаштириш ишларининг сифати очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг меҳнат шароитларни яхшилаш йўллари ва саломатлигини сақлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
«Олий ўқув юртларини лойиҳалаштириш, ривожлантириш, жиҳозлаш ва улардан фойдаланишда гигиеник талаблар» 0330-16-сон санитария меъёр ва қоидаси ишлаб чиқилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2016 йил 14 апрелдаги 6-21 / 33-4993-сонли маълумотномаси). Мазкур санитария меъёр ва қоида асосида олий ўқув юртларни лойиҳалаштириш, қуриш, шунингдек, ўқув, ўқув, илмий ва бошқа фаолияти учун мақбул шарт-шароитларни яратиш, ишнинг юқори самарадорлигини ва ўқитувчилар ва талабаларнинг саломатлик ҳолатини мустаҳкамлашда гигиеник шароит яратиш имконини берган.
«Ўзбекистон олий ўқув юртлари профессор-ўқитувчиларининг заҳира салоҳиятини яхшилаш, касалликларнинг олдини олиш ва меҳнат шароитларини оптималлаштириш» услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 3 июнидаги 8н-д/212-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома олий ўқув юртлари профессор-ўқитувчиларининг заҳира салоҳиятини яхшилаш, ўқитувчилар орасида учрайдиган касалликларнинг олдини олиш ва меҳнат шароитларини оптималлаштиришга қаратилган чора-тадбирларни ишлаб чиқиш имконини берган;
«Олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг ҳиссий чарчашининг олдини олиш чораларини такомиллаштириш» услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 3 июнидаги 8н-д/211-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома психо-эмоционал ҳолатларнинг олдини олиш, профессор-ўқитувчилар кунлик ва хафталик юкламаларни белгилаш, ўқитувчилар орасида учрайдиган касбий касалликларнинг олдини олиш ва меҳнат шароитларини оптималлаштиришга қаратилган гииеник чора-тадбирларни ишлаб чиқиш имконини берган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг меҳнат шароитларни яхшилаш йўллари ва саломатлигини сақлаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги санитария-эпидемиология назорати бўйича давлат инспекцияси, ОЎМТВда ТДТУ, ЎзМУ, ТТА ва уларнинг филиаллари амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 7 августдаги 8н-з/97-сон хулосаси). Олинган тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий қилиниши олий таълим муассасаларининг асосий иш жойларида гигиеник меҳнат шароитларининг сифат ва миқдорий тавсифлари шовқин даражаси, микроиқлим параметрлари, ионлаштирувчи нурланиш даражаси, электромагнит майдонлар бўйича бундай шароитларни оптимал ва рухсат этилган тавсифига киритишимизга 1 ёки 2 синф), ёритилганлик, хонани шамоллатилмаслиги бўйича гигиеник меъёрларига мос келмаслиги, профессор-ўқитувчиларнинг иш вақтининг 30±4,6%, ўқитувчининг иши дарс жадвали мажбурий бажарилиши ва вақтнинг етишмаслиги, иш натижалари учун жавобгарликнинг кучайиши, визуал функцияларнинг узоқ вақт давомида сиқилиши, катта тезкор хотирага эҳтиёж, юқори интеллектуал стресс, меҳнат хусусиятлари 3-даражали зарарли ўта оғир иш каби меҳнат интенсивлигини олдини олишга қаратилган гигиеник чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган.