Sayt test rejimida ishlamoqda

Бабаджанов Мансурбек Қурбанбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда фразеологизмларнинг ифодаланиши», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Fil737.
Илмий раҳбар: Абдушукуров Бахтиёр Бўронович, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Расмий оппонентлар: Дўсимов Зарипбой, филология фанлари доктори, профессор; Маматов Абдуғафур Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: П.Қодировнинг “Юлдузли тунлар” ҳамда Р.Файзийнинг “Ҳазрати инсон” асарларининг ўзбекча аслияти ва қорақалпоқча таржимаси асосида фраземаларнинг лингвистик табиати, лингвокультурологик хусусиятларини ёритиш, жумладан, бадиий матнда фразеологик бирликларнинг муштарак ва ўзига хос жиҳатларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«Юлдузли тунлар» ва «Ҳазрати инсон» асарларининг қиёси мисолида ўзбек ва қорақалпоқ  халқларининг яшаш тарзи, урф-одатлари, маънавий қадриятларига асосланган миллий-ментал хусусиятлари ҳамда фонетик, лексик ва грамматик вариантланишларга асосланган ўзига хос лисоний белгилари,  тили, маданияти ва дунёқараши билан боғлиқ лингвокультурологик хусусиятларининг акс этиши аниқланган;
таржима матнларда фраземаларнинг шаклан, мазмунан мувофиқлиги, қорақалпоқ тилига хос фразеологик бирликлар билан таржима қилиниши ҳамда улардаги грамматик хусусиятларнинг сақланиши ва бузилиш ҳолатлари тилнинг лингвистик табиатига боғлиқлиги асосланган;
ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда фраземаларни қўллаш жараёнида луғавий бирликларни тенглаш, ўхшатиш ва изоҳлаш усулларида ифодалаш қонунияти асосий ўрин тутиши асослаб берилган;
фраземаларнинг бадиий матн вариантларидаги номувофиқлик ҳолатлари, таржима жараёнида фраземаларнинг тушириб қолдирилиши, фраземалар маъносининг ноўрин изоҳланиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда фраземаларнинг қўлланишини тадқиқ қилиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:  
ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда фраземаларнинг фонетик, лексик, грамматик хусусиятларини қиёслаш натижасида  олинган илмий-назарий хулосалардан ФА-Ф1-Г002 «Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини ўрганиш» фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 20 декабрдаги 17.01/187-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ фольклори тилидаги фраземаларнинг адабий тил ривожидаги ўрнини аниқлашга эришилган; 
ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда қўлланилган фразеологизмлар ҳамда уларнинг лингвомаданий  таҳлили бўйича илмий-назарий хулосалардан ФА-Ф-1-005 «Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш»  мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 20 декабрдаги 17.01/186-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва қорақалпоқ тилларида қўлланиладиган фраземалар ҳамда уларнинг хусусиятларини ўрганишга доир тадқиқотларни яратишда назарий ва амалий манба сифатида хизмат қилган;
ўзбекча-қорақалпоқча бадиий таржималарда қўлланилган фразеологизмларнинг ўзига хос хусусиятлари, таржима асарларда (ўзбекча-қорақалпоқча) қўлланилган фразеологик бирликларнинг лексик, семантик, грамматик хусусиятларига доир илмий-назарий хулосалардан ПЗ-20170930309 рақамли «Қорақалпоқ фольклори тилининг адабий тил ривожига таъсири масаласи» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 16 июндаги №89-03-2085-сон маълумотномаси). Натижада ихтисослик фанларини ўқитиш, малака ошириш курслари, шунингдек, ўзбек ва қорақалпоқ тили фани ўқитувчиларининг дарс самарадорлигини оширишга эришилган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish