Бўриева Наргиза Қўчқаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шекспир сонетларининг бадиий услуби ва уни таржимада қайта тиклаш масаласи», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Fil848.
Илмий раҳбар: Холбеков Муҳаммаджон Нурқосимович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD. 03/30.12.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Мирсанов Ғайбулло Қулмурадович, филология фанлари доктори, доцент; Холиқов Баҳодир Алиқулович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Шекспир ижодида сонет жанрининг ўрни ва бадиий услуби, сонет назарияси, шоир сонетларининг ўзбек тилига билвосита (рус тили орқали) ва бевосита (аслиятдан) қилинган таржималари лингвопоэтик усулда таҳлил қилиш, бадиий услубини аниқлаш ва тегишли тавсиялар бериш каби масалалардан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жаҳон адабиётида сонетнинг пайдо бўлиши, сонет жанрининг Шекспир ижодидаги аҳамияти, сонет назарияси, сонетларнинг ўзаро фарқи ва лексик-семантик хусусиятлари аниқланган;
Шекспир сонетлари бадиий таржимасини аслият билан қиёслаш орқали улардаги инсонпарварлик, одамийлик, бағрикенглик, оптимистик руҳ ва чуқур фалсафий мазмун очиб берилган;
Шекспир сонетларининг мавзуий гуруҳлари мундарижаси аниқланиб, русча ва аслиятдан қилинган таржималарда шоир бадиий услубининг сақланиши, эмоционал таъсирчанлиги, прагматик, семантик ва стилистик хусусиятлари асосланган;
Шекспир сонетларидаги чуқур психологизм, жўшқин лиризм ва шеърий сермаъноликнинг жаҳон, хусусан, рус, ўзбек адабиётидаги сонетларга таъсири, лингвопоэтик роли ва аҳамияти очиб берилган;
ўзбек таржимон шоирларининг индивидуал маҳорати қиёсланиб, билвосита ва бевосита қилинган таржималарнинг фарқлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шекспир сонетларининг бадиий услуби ва уни таржимада қайта тиклаш масаласи бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
Шекспир сонетларининг лингвистик таҳлилига оид хулосалардан ОТ-Ф8-062 “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 июлдаги 89-03-2394-сон маълумотномаси). Натижада таржима луғатларида берилган сўзларнинг маънолари изоҳи, талқинлари аниқлаштирилган ва ундан самарали фойдаланиш имкониятлари яратилган;
Шекспир сонетлари таржимасидаги бадиийлик даражасининг сақланиши, таъсирчанлиги, мазмун теранлиги, жўшқин руҳ сақланганлиги, қофиялар жарангдорлигига оид хулосалардан И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 июлдаги 89-03-2394-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ўқувчилари Шекспир даҳоси билан чуқурроқ танишиб, сонетларининг ўзбек тилига ўгирилган таржималарини қиёслаш имкониятига эга бўлишган;
тадқиқот натижалари Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус + дастурининг 2016-2018 йилларга мулжалланган 561624-ЕРР-1-2015-UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS + CBHE IMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва ҳалқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасига тадбиқ этилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 2 июлдаги 89-03-2394-сон маълумотномаси). Натижада ўқитувчиларнинг лингвистик ва коммуникативлик қобилияти, уларнинг қиёсий адабиётшунослик соҳасидаги билимини оширишга эришилган, таълим тизими жараёнини мустаҳкамлаш мақсадида услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда янгича ёндашувлар сифатида қўллаш имконини берган.