Eshmamatova Nodira Baxromovnaning

doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Tarkibida N, P, S tutgan birikmalar asosidagi oligomer korroziya ingibitorlarining sintezi va fizik-kimyoviy xossalari», 02.00.04–Fizik kimyo (kimyo fanlari).

Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /Guvoxnoma, LA №0000484/.

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 30.09.2014/B2014.5.K63.

Ilmiy maslahatchi: Akbarov Xamdam Ikramovich, kimyo fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, 14.07.2016.K.01.02.

Rasmiy opponentlar: Sharipov Xasan Turapovich, kimyo fanlari doktori, professor; Guro Vitaliy Pavlovich, kimyo fanlari doktori; Sidikov Abdujalol Sidikovich, kimyo fanlari doktori.

Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: metallarni korroziyadan samarali himoyalaydigan yangi oligomer ingibitorlarni yaratish hamda ular ta’sirining fizik-kimyoviy xususiyatlarini aniqlashdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

ilk bor tarkibida azot, fosfor, oltingugurt tutgan adduktlar tiomochevina, mochevina, melamin va geksametilendiamin hamda oligomer tipidagi ingibitorlar fosfor kislotasi asosida sintez qilingan;

metallarni korroziyadan samarali himoyalashda oligomer ingibitorlarning himoyalanish va ta’sirlashish mexanizmi taklif etilgan;

yuqori samarali himoyalanishda korroziya toki va tezligi, himoyalash darajasi, tormozlash koeffisientining haroratga hamda ingibitorlarni qo‘llashda turli konsentratsiyalardagi optimal sharoitlari aniqlangan;

metallar korroziyasida elektrokimyoviy, gravimetrik usullarda turli azot tutgan organik birikmalar hamda fosfor kislotasi asosidagi adduktlar va oligomerlarni ingibirlangan sistemalarda adsorbsiyalanish muvozanat konstantasi va elektrodlarning to‘la qoplanish darajalari aniqlangan;

sintez qilib olingan oligomerlarning po‘lat sirtida turli muhitlarda boshlang‘ich moddadan tarkibi va strukturasidan farq qiladigan himoya qavatlar hosil qilishi isbotlangan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

Tarkibida azot, fosfor tutgan oligomerlar metallarni korroziyadan saqlashda ingibitorlar sifatida qo‘llanilganda olingan ilmiy natijalar asosida:

oligomer birikmalar va ularni kompozisiyalari  «Navoiyazot» AJda amaliyotga tatbiq etildi («Navoiyazot» AJning 2016 yil 10 iyundagi №02/3966-son ma’lumotnomasi). Bunda fosfor tutgan birikmalar ingibitor sifatida aylanma isitish sistemalarida po‘latning himoya qatlamini ta’minlab, korroziyadan saqlash imkonini bergan;

ingibitorlarni sintez qilish, turli muhitlarda samaradorligini aniqlash ustida olib borilgan ilmiy tadqiqotlardan YoF-7-1 raqamli «Mahalliy xomashyo asosida metallar korroziyasi ingibitorlarining yangi avlodi» (O‘zMU, 2014–2015 yy.) ilmiy  loyihasida oligomer ingibitorlar olishda foydalanilgan (Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish qo‘mitasining 2016 yil 21 oktyabrdagi FTK-0313/703-son ma’lumotnomasi). Ilmiy tadqiqotlar natijasida metallarni xizmat muddatini uzaytiruvchi ingibitorlar yaratilgan.